welzijn & zorg

Zeg niet ’praat erover’, maar wel ‘ik luister’

De essentie volgens Kamal Kharmach
31.08.2018
Foto's
Stephan Vanfleteren

Eén op vijf Vlaamse jongeren voelt zich niet goed in z’n vel. Eén op acht dacht het afgelopen jaar aan zelfdoding. Comedian Kamal Kharmach is ervan overtuigd dat het helpt om te luisteren naar deze jongeren. Daarom werd hij peter van het project Warme William, van het Fonds GavoorGeluk. 

Vorig jaar ging Kamal op vraag van Friedl’ Lesage mee op theatertournee, op zoek naar antwoorden op grote levensvragen. In die context ontmoette hij Jan Toye, bekend van Brouwerij Palm, die in de schoot van de Koning Boudewijnstichting het Fonds GavoorGeluk oprichtte.  “In 2004 verloor Jan zijn zoon Christoph, die er zelf voor koos om uit het leven te stappen. Christoph vond het zo onrechtvaardig dat alles hem voor de wind ging, terwijl zoveel anderen het zo moeilijk hebben. Jan besloot toen zijn bedrijf te verkopen, en het Fonds GavoorGeluk te stichten. Warme William is een project van dat fonds”, legt Kamal uit.  
“Eén op vijf jongeren zit met problemen, en zou daar best over praten. En tot nu toe lag de focus in campagnes over geestelijke gezondheid altijd bij deze mensen: ‘Praat erover.’ Terwijl ze nood hebben aan iemand die luistert. Warme William verlegt de focus naar die vier op vijf die zich wel goed voelen, en kunnen luisteren. We vragen aan hen om te laten zien dat ze bereid zijn om te luisteren, en niet nog meer druk te leggen op die mensen die al zoveel mentale druk ervaren.”

België heeft een van de hoogste zelfdodingscijfers van Europa. Dat cijfer ligt ongeveer dubbel zo hoog als in Nederland, dat sociaal-economisch toch niet zo erg verschilt van ons land. Hoe komt dat toch? “Wij zijn binnenvetters, dat is onze volksaard. En er ligt veel druk op ons: je moet flexibel zijn, overuren kloppen, en pas met pensioen gaan als je 67 bent. Wie klaagt, is een profiteur.” 
“Sociale media helpen ook niet echt: online leven we in een wereld van coole Facebookquotes en foto’s van zonnige terrasjes in exotische landen op Instagram. Sommige mensen denken stilaan dat dat de norm is, maar dat is het natuurlijk niet. Het is een soort van summum dat we mekaar voorspiegelen, een perfectie waar niemand aan kan voldoen. Als je zelf thuis zit met een depressie, hakken die mooie beelden er extra hard in. Wat we eigenlijk doen op social media, is overcompenseren: we delen mooie dingen om tegengewicht te bieden tegen wat we als negatief ervaren. Vaak zijn het degenen die het vaakst mooie beelden delen die het vaakst negatieve gevoelens ervaren. Net zij hebben nood aan die compensatie.” 
“Ik werk zelf soms voor tv: een sector met veel schone schijn. Toch probeer ik ook in die wereld op zoek te gaan naar oprechtheid. In comedy is het gelukkig schering en inslag om open en eerlijk te zijn, en daar ben ik heel blij mee. Als ik op een podium sta, praat ik ook vaak over mijn eigen mentale gezondheid. Comedy is voor mij een soort therapie.” 
“Er zijn in ons land elk jaar 12.000 pogingen tot zelfdoding, 1200 daarvan lukken. We verliezen meer landgenoten aan zelfdoding dan in het verkeer. En veel meer dan aan terrorisme. Terwijl er veel geld gaat naar terrorismebestrijding, en nog steeds veel te weinig naar geestelijke gezondheidszorg.”
William en Bob
Kamal zou het fijn vinden als Warme William even bekend wordt als BOB. “Zoals je op een avond uit iemand nodig hebt die zegt: drinken en rijden kan niet, ik ben BOB, heb je ook in elke vriendenkring iemand nodig die zegt: ik ben Warme William, ik wil naar je luisteren. Laat je vrienden voelen dat je een luisterend oor wil lenen. Daar draait de campagne om. Geen druk leggen, maar gewoon zeggen: als er iets is, ben ik er voor je. Dat is soms moeilijk, maar dat bewijst hoezeer deze campagne nodig is.”
Had Kamal zelf een Warme William toen hij het moeilijk had? “Goh, niet echt eigenlijk. Ik moest het laten voelen dat ik er nood aan had om te praten, tot iemand zei: scheelt er iets? ‘Eindelijk’, dacht ik dan, en dan flapte ik er alles uit. Ik vond het lastig dat ik die ‘luistertijd’ min of meer moest opeisen. Daarom wil ik graag Warme William ondersteunen Hoe dieper je probleem zit, hoe hoger de drempel is om die tijd van anderen te eisen. Daarom hopen we mensen aan te zetten om op voorhand te ventileren, nog voor je zo diep zakt. Zodat je kan horen van mensen: ik wil naar je luisteren, ik vind je wel leuk.”
Is Kamal zelf een Warme William? “Ik ben er heel ontvankelijk voor”, zegt hij. “Ik merk dan ook snel wanneer er iets schort. Soms zeggen mensen aanvankelijk wel: ik wil er niet over praten. Maar je moet hen dan niet loslaten en denken dat dat voor altijd geldt. Zeg hen dan: ok, mocht er in de toekomst toch iets zijn waar je over wil praten, kan je altijd bij mij terecht. Dan komt het er meestal stap voor stap wel uit.” 
“Soms kan je zo’n gesprek ook gebruiken om te ijken, en niet alleen om je hart te luchten. Ik heb altijd de neiging om mijn slechtste eigenschappen te vergelijken met de beste van anderen. Terwijl dat niet eerlijk is naar jezelf toe. In zo’n gesprek zullen vrienden vaak zeggen: je bent helemaal niet zo slecht bezig als je denkt, je bent best ok! Dat zet je gevoelens dan in perspectief, en dan bekijk je de wereld weer met een andere blik.”

1813 is het nummer van de Zelfmoordlijn. 
www.warmewilliam.be