Robots in de zorg

Exoskeletons zijn verwant met robots. Exo -naar het oud-griekse  ‘buiten’ – zijn letterlijk uitwendige skeletten. Ze worden ook wel eens robotpakken genoemd. Marieke 'Wielemie' Vervoort kon met zo’n robotpak voor het eerst in vijftien jaar opnieuw stappen. Een stapexoskeleton kan ondersteunen daar waar benen niet de mogelijkheid hebben om het lichaam recht te houden. Een volledig exoskeleton is nog zeer duur. Maar onderdelen van zo’n robotpak kunnen al een heel verschil in levenskwaliteit én prijs maken. Zo kan een handexoskeleton patiënten die revalideren van een cerebrovasculair accident helpen om sneller terug een glas zelfstandig vast te nemen door samen met de robot regelmatig te oefenen. De exoskeletonhand past rond de hand en kan de bewegingen van de patiënt zijn hand detecteren en extra kracht bijgeven precies daar waar nodig om de beweging succesvol af te ronden.  Dit is kritisch voor de patiënt om zijn onafhankelijkheid te bekomen in een thuisomgeving.  

Het is voor de zorgvrager ontzettend belangrijk om bepaalde taken zelf, onafhankelijk uit te oefenen om zo zijn waardigheid te behouden.  Denk bijvoorbeeld aan het zelfstandig eten, stappen, iets grijpen of vasthouden. Het beeld van een machine die iemand eten geeft roept in eerste instantie misschien weerstand op. Iemand eten geven is een ontzettend intiem proces. Als een joystick gestuurde robot mensen ondersteunt om zelfstandig, zonder hulp van anderen te eten is het wellicht te begrijpen dat sommige gebruikers de machine verkiezen. 

Robots die de zorgverlener ondersteunen

De zorgverlener van vandaag staat onder grote tijdsdruk. Elke verzorgende en verpleegkundige zou graag meer tijd hebben om echt met mensen in verbinding te staan, eerder dan de getimede taken af te werken als een robot. Het is soms ook fysiek hard werk: sommige verzorgenden buigen tot 1300 keer per shift. Dat terwijl 30% van de zorgmedewerkers 50-plussers zijn. Robots kunnen ook hier helpen, om de repetitieve en soms zware taken over te nemen. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de tilliften.

Een sociale robot gaat een stap verder. Die doet geen zware of fysieke moeilijke klussen. Een sociale robot kan heel eenvoudige repetitieve interactietaken op een ludieke manier overnemen en reageert altijd op een voorspelbare manier. Deze robotten worde, vandaag al ingezet in verschillende woonzorgcentra. De animatierobot geeft instructies aan de groep en de kinesitherapeuten kunnen de ouderen individueel helpen waar nodig. 

Onderzoek naar zorgrobots

Er wordt vandaag ook onderzoek gedaan om na te gaan op welke manier een robot de zorgverlener, de zorgvrager en de mantelzorger positief kan ondersteunen in geval van belastende, repetitieve communicatie met ouderen met dementie. In eerste instantie wordt er nagegaan of de robot positieve persoonlijke herinneringen kan oproepen bij personen met dementie, zodat ze een persoonlijke bevestiging ervaren en daardoor rustiger worden. Misschien kan door permanente ondersteuning en toezicht het gebruik van medicijnen en fixatie teruggedrongen worden.

Een andere mogelijkheid is om de robot storend gedrag te laten opsporen binnen een residentie, zodat het euvel snel kan worden opgelost door de zorgverleners. Vandaag hebben al meer dan 130 woonzorgcentra in Vlaanderen succesvol de stap genomen om robots in te zetten in hun dagdagelijkse werking. 

Het innovatiecentrum organiseert op 27 april hierover samen met Cera Award een inspiratienamiddag in Geel. Deze namiddag is specifiek gericht op de socialprofitsector. Wat zijn robots en sociale robots? Hoe kunnen ze worden gebruikt? En waar moet je rekening mee houden als je robots wil inzetten in je zorgorganisatie? Inschrijven kan via: www.cera-award.be  

(Dit artikel werd geschreven door Kristine Debruyne, innovatieadviseur bij www.innovatiecentrum.be)