kinderen & jongeren

Kind en Gezin: bruggenbouwer voor kansarme gezinnen

Hoe gezinsondersteuners gezinnen met problemen bijstaan
16.10.2018
Foto's
Bob Van Mol

Bijna 14 procent van de kinderen tussen 0 en 3 jaar in Vlaanderen groeit op in armoede. In Genk leeft maar liefst 30% van de jonge kinderen in een kansarm gezin. Trieste cijfers, geregistreerd door Kind en Gezin. Gezinsondersteuner Engin Özdemir (38) vertelt hoe hij en zijn collega's van Kind en Gezin in Genk gezinnen met problemen bijstaan. 

“Gezinsondersteuners zoals ik en verpleegkundigen van Kind en Gezin komen voortdurend in contact met gezinnen met jonge kinderen”, zegt Engin. “We zien gezinnen in het consultatiebureau, maar ook vaak bij hen thuis. Ik ga gemiddeld vier keer per dag op huisbezoek bij verschillende gezinnen. Tijdens een eerste kennismaking registreren we of er al dan niet signalen van kansarmoede zijn. We bekijken het maandinkomen van het gezin, de opleiding en de arbeidssituatie van de ouders, de huisvesting en de gezondheid van het kind en het gezin. Als een gezin zwak scoort op 3 of meer van deze criteria, spreken we over een kind dat in kansarmoede leeft.”

Complexe problemen

“Daarnaast kijken we of er naast armoede nog andere problemen zijn. Is er bijvoorbeeld sprake van geweld in het gezin of heeft een van de ouders een drugs- of gokverslaving? Gaat het om een gezin of ouder zonder papieren? Hebben de ouders schulden?"

"De gezinnen die we ondersteunen hebben vaak complexe problemen en heel vaak weten deze mensen niet welke rechten ze precies hebben. Wij helpen hen door ze in de eerste plaats op hun rechten te wijzen en we begeleiden hen naar de juiste diensten, zoals het OCMW voor financiële zaken, een Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) voor relatietherapie, scheidingsbemiddeling, … We werken ook nauw samen met de VDAB: we moedigen mensen aan om werk te vinden of opleidingen te volgen. En ook Vincentius is een hele belangrijke partner: zij hebben meer dan 100 vrijwilligers die voedselpakketten, kleding, speelgoed en huisraad verspreiden onder mensen in armoede.”“Wij bieden enkel hulp op vraag, onze hulp is vrijblijvend”
Of mensen spontaan hun problemen delen met gezins-ondersteuners? “Niet iedereen, maar de meeste mensen die hulp nodig hebben vragen daarom en zijn heel open. Je let tijdens een huisbezoek ook op een aantal dingen. In welke staat is het huis? Hoe is het gesteld met hygiëne? Hoe zien de kinderen eruit? En de moeder, lijkt die happy of verdrietig? Wij bieden enkel hulp op vraag, we dringen zelf niets op. Onze hulp is vrijblijvend.”

“En dat vrijblijvende is echt belangrijk; we horen vaak dat mensen het fijn vinden dat we gratis hulp bieden zonder iets van hen te verwachten. We hebben veel partners maar zijn niet verbonden aan andere diensten. Dat geeft vertrouwen.”

“Zwangere vrouwen zoeken soms al hulp voor ze bevallen zijn, via hun gynaecoloog bijvoorbeeld. Kind en Gezin probeert alle toekomstige ouders een bezoek te brengen tijdens de zwangerschap, vroeger gebeurde dit in het ziekenhuis na de bevalling, nu proberen we ze veel vroeger te contacteren. Wij volgen gezinnen op tot de kinderen 3 jaar zijn en naar school gaan. Het gebeurt dat we de hulp nog uitbreiden tot de kinderen 6 jaar zijn. Maar van zodra de kinderen naar school gaan, nemen de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) onze taak over.” 

Een kerstverhaal 

Engin heeft twintig jaar ervaring als sociaal werker en kan goed relativeren. De problemen die hij ziet op zijn werk probeert hij ’s avonds niet mee naar huis te nemen door veel te sporten en te reizen. Een positivo die in de wieg werd gelegd om anderen te helpen, al zijn er dagen dat hij het moeilijk heeft.

“Het verdriet van mensen raakt me nog steeds, vooral dat van kinderen. Als ik een moeder hoor vertellen dat ze haar kind al twee dagen niets fatsoenlijks te eten heeft kunnen geven, doet dat echt iets met mij. Soms ben ik er ook bij als moeders van hun kinderen worden gescheiden, als de mama bijvoorbeeld een verslaving heeft en opgenomen moet worden, waardoor het kind in crisisopvang wordt geplaatst. Je weet dat die hulp dan nodig is, maar een moeder blijft een moeder en een mama en een kind houden van elkaar. Zo’n afscheid is echt hartverscheurend. Daar moet ik dan wel een tijdje van bekomen.” 

“Maar er zijn ook zoveel mooie momenten, vaak zijn mensen dankbaar. Wat ik nooit zal vergeten is het verhaal van een Afrikaanse, hoogzwangere vrouw zonder papieren die door haar vriend op straat was gezet en in putje winter door de stad zwierf. Een vriendin van haar nam contact met ons op, wij zorgden ervoor dat ze kon bevallen in de vrouwenopvang. Toen ze met haar kindje naar Fedasil in Brussel moest voor een nieuwe asielaanvraag, reed een van onze medewerkers met hen in de auto naar Brussel. Die vrouw was zo dankbaar, ze zei dat ze ons nooit zou vergeten. We hoorden dat het nu goed met hen gaat. Dat is mooi, toch? Net een kerstverhaal (lacht). 

Kinderarmoede in Genk

De kinderarmoede in Limburg steeg afgelopen jaren. Vijf jaar geleden werd 1 kind op 10 er geboren in een kansarm gezin, vandaag is dat al 1 op 6. In Genk is de kinderarmoede het grootst: bijna 1 kind op 3 groeit er op in een arm gezin. 

Volgens Engin is de sluiting van Fordfabriek een belangrijke oorzaak. “In heel wat gezinnen werkten beiden ouders in de fabriek. Daarnaast wonen er in Genk veel mensen van andere origine met tijdelijke jobs, die dus minder zeker zijn van een inkomen. We zien ook veel alleenstaande ouders, en ook veel mensen met een lage scholingsgraad, die geen opleiding hebben, geen rijbewijs, … Allemaal factoren die het moeilijker maken op de arbeidsmarkt.”

“In Genk groeit bijna 1 kind op 3 op in een kansarm gezin”“Tegelijkertijd wil ik er wel bij zeggen dat er heel wat mooie initiatieven bestaan die mensen in armoede willen helpen. Het AMIF-project biedt analfabete moeders met hun baby’s vrij intensief taallessen en maatschappelijke oriëntatie. De bedoeling is dat deze moeders minstens 1 keer per week mét hun baby lessen volgen. Daarnaast worden er ook activiteiten gepland waar deze gezinnen aan kunnen deelnemen. Rap op Stap en Vakantieparticipatie zorgen ervoor dat mensen met een laag inkomen toch op vakantie of daguitstap kunnen gaan.”

“Ook het Huis van het Kind in Genk organiseert activiteiten voor mensen die het moeilijk hebben. Zij koken bijvoorbeeld elke vrijdag gratis samen rond een thema: de ene week Afrikaans, de week erop Marokkaans, dan weer Vlaams, … Dan wordt er ook samen gegeten; mensen krijgen op die manier gratis een gezonde, warme maaltijd. Heel laagdrempelig, en daarbij ook nog heel gezellig (lacht).”