Die tijd van toen
'Wie de geschiedenis niet kent, zal geen greep krijgen op de toekomst’, zei de Duitse historicus Golo Mann. En dat geldt ook voor de zorgsector. Naar aanleiding van Erfgoeddag doken verschillende zorgorganisaties in hun archieven en collecties, op zoek naar memorabele relicten uit het verleden.
Want uit de geschiedenis kunnen we lessen trekken. Niet alleen over wat we beter achter ons laten, maar ook over wat we mogen vasthouden. In ons dossier over zorg en erfgoed tonen een aantal zorginstellingen wat zij leerden uit hun eigen geschiedenis, en wat ze net anders doen dan vroeger.
Het Zeepreventorium in De Haan ging in de jaren vijftig uit van de kwaliteiten van individuele jongeren en gaf hen zo weinig mogelijk medicatie. De nadruk lag op een goede conditie en fysieke gezondheid. Die constructieve aanpak werkt vandaag nog steeds. Maar waar de behandeling vroeger gefocust was op ‘overleven’ – bijvoorbeeld bij tuberculose – is de prioriteit vandaag om jongeren te leren leven met hun aandoening. Een positief zelfbeeld is belangrijk. De afgelopen jaren hebben beleidsmakers de mond vol van de vermaatschappelijking van de zorg. In Geel werken ze er al eeuwen aan, met de gezinsverpleging. Psychiatrische patiënten verblijven er in gezinnen en komen enkel naar het ziekenhuis voor therapie, medicatie of dagbesteding. Die eeuwenoude aanpak bestaat nog altijd én wordt internationaal geprezen, tot bij de Wereldgezondheidsorganisatie toe.
“Laat het verleden geen hangmat zijn, maar een springplank naar de toekomst.”
In Gemeenschapsinstelling De Zande in Ruiselede is het doel altijd geweest om jongeren te laten stilstaan bij hun verleden, hen tot rust te laten komen, structuur te bieden en op zoek te gaan naar een nieuwe toekomst. Vroeger lag de nadruk op collectieve discipline en groepswerk. Nu houdt het hulpverleningsproces meer rekening met de individuele context, met aandacht voor sociale vaardigheden en maatschappelijke vorming.
Dit alles en veel meer kan je ontdekken op Erfgoeddag op 23 april. Op verschillende locaties is er ook aandacht voor reminiscentie – herinneringen ophalen met mensen met dementie – en zijn er workshops rond persoonlijke levensverhalen. Lokale erfgoedinstellingen kunnen hier een belangrijke rol in spelen en een brug slaan naar de zorgsector, wat een geïntegreerd erfgoedbeleid ten goede komt.
Krijg je na het lezen van ons dossier zin om op Erfgoeddag een duik in het verleden te nemen en je te laten inspireren voor komende projecten? Laat dan het verleden daarbij geen hangmat zijn, maar een springplank naar de toekomst. Kijk voor alle initiatieven op www.erfgoeddag.be
Liesbeth Van Braeckel
Hoofdredacteur Weliswaar