Koala zorgt al vijf jaar voor meer kansen voor kwetsbare gezinnen

Op 18 locaties in Vlaanderen en Brussel werden de afgelopen vijf jaar 513 extra plaatsen in de kinderopvang gecreëerd én ontmoetingsmomenten voor kwetsbare gezinnen georganiseerd. Dat alles met één missie: het versterken van de deelname van maatschappelijk kwetsbare gezinnen aan onze samenleving. Dat creëert meer kansen voor ouders en hun kinderen.

Impact armoede

De eerste 1000 dagen in het leven van elk kind zijn cruciaal voor zijn hele, verdere leven. Onderzoek na onderzoek toont de grote impact aan van armoede op kinderen. Armoede hypothekeert kansen van volgende generaties en van de samenleving als geheel. In Vlaanderen groeide in 2022 12,6% van de kinderen tussen 0 en 3 jaar op in kansarmoede. Dat aandeel lag in 2018, bij de start van de samenwerking met 14,1% nog hoger.

Hefbomen uit armoede

Langetermijnstudies tonen aan dat deelnemen aan kwaliteitsvolle basisvoorzieningen een blijvende positieve impact heeft, zowel voor kinderen als voor hun hele gezin. De impact toont zich in de sociale, emotionele en fysieke ontwikkeling van jonge kinderen. Voor kinderen die opgroeien in maatschappelijk kwetsbare gezinnen is de impact nog groter. Daarom is het cruciaal om deze gezinnen extra te ondersteunen.

“Wetenschappelijke studies tonen aan dat de eerste levensjaren bepalend zijn voor de ontwikkeling van een kind. Door samen te werken met de Vlaamse overheid binnen het KOALA-aanbod verdubbelt ons Fonds het aantal opvangplaatsen voor kinderen uit kansarme gezinnen. Zo krijgen ook die kinderen de vroege start die ze verdienen.”
Gonda Vergnes van het Fonds Bernard, Gonda en Emily Vergnes

Wat doet KOALA?

Zorgen voor een toegankelijke, laagdrempelige kinderopvang
De ontwikkeling en ontplooiing van jonge kinderen stimuleren
Organiseren van ontmoetingsmomenten voor ouders en kinderen om sociaal isolement te doorbreken en sociale cohesie te versterken
Ouders versterken en ondersteunen in de zorg en opvoeding van hun kind
Samenwerking en actieve verbinding versteken met lokale partners zoals onderwijs, vrije tijd, werk en opleiding, huisvesting, materiële ondersteuning, inburgering en volwassenenonderwijs (Ligo, CVO,…)
Drempels wegwerken én drempels signaleren naar partners en beleid

18 lokale KOALA-initiatieven

Wie het kansarmoedecijfer in detail bekijkt ziet grote verschillen. Dat toont de noodzaak om gericht te werken. Daarom investeert KOALA extra in regio’s en buurten waar de hoogste noden zijn. Enkel de 46 steden en gemeenten waar de kansarmoede-index van 2015 of 2016 minstens 10% bedroeg en waar er in die tijdsspanne minstens 30 geboorten in gezinnen in kansarmoede per jaar waren, kwamen in aanmerking.

In Vlaanderen en Brussel gingen na de oproep en jurering in 2018 achttien lokale KOALA-initiatieven aan de slag. Zij delen één missie. Het versterken van de deelname van maatschappelijk kwetsbare gezinnen aan onze samenleving en zo meer kansen creëren voor ouders en hun kinderen.

Elke KOALA is een partnerschap tussen een lokale organisatie gezinsondersteuning en een of meerdere organisaties kinderopvang die specifieke opdrachten naar kwetsbare gezinnen opnemen. Die samenwerking met organisaties gezinsondersteuning, en in een aantal KOALA’s ook ervaringsdeskundigen in de kansarmoede, verrijkt de kinderopvang om met een meer open kijk en open houding om te gaan met kwetsbare gezinnen.

De Koning Boudewijnstichting en Opgroeien zetten graag het sterke werk van alle 18 KOALA’s in de kijker. Ze krijgen allemaal vorm binnen de Huizen van het Kind maar met lokale accenten afgestemd op de specifieke lokale situatie en noden.

Vijf jaar KOALA

Dankzij de investering van het Fonds Vergnes kregen de voorbije vijf jaar 3318 baby’s en peuters uit kwetsbare gezinnen een plekje in de kinderopvang. Alle 18 KOALA’s samen bereiken ook heel wat ouders en kinderen met hun groepsaanbod. In het jaar 2022 alleen al bereikten de 18 KOALA’s hiermee 1560 gezinnen.

De grootste kracht van KOALA? De medewerkers van alle18 KOALA’s zijn hierover unaniem. De kracht van laagdrempelige ontmoeting tussen gezinnen via het groepsaanbod van KOALAmaakt een wereld van verschil. Maatschappelijk kwetsbare gezinnen hebben vaker een klein of zelfs geen netwerk om vreugde, zorgen en steun te delen.

“Voor alle ouders met jonge kinderen is het hebben van een steunend netwerk uiterst belangrijk. Want opvoeden doe je niet alleen. We weten dat het voor gezinnen in armoede vaak makkelijk is om zo’n netwerk uit te bouwen. Met KOALA zetten we in op die laagdrempelige kansen tot ontmoeting. Voor heel wat ouders is dit een eerste stap waardoor ze bijvoorbeeld starten aan een opleiding of deelnemen aan vrijetijdsaanbod in de buurt.”
Bruno Vanobbergen, administrateur-generaal Opgroeien

De KOALA-professionals slagen er ook in om een vertrouwensband te creëren met gezinnen. Van zorgen rond huisvesting tot het ondersteunen bij het inschrijven voor zomerkampen, ouders vinden de weg naar KOALA voor hulp. Het is dankzij die ondersteuning dat kinderen én ouders het ook makkelijker hebben met de overgang van thuis naar kinderopvang of naar kleuteronderwijs.

“Ik heb van elk moment genoten!
KOALA is zo veel meer dan dat ik vooraf dacht. Het was een momentje rust voor mij. Genieten voor mij en mijn kindje. Het was tegelijk ook de plek waar ik heen kon met m’n problemen. Ze hielpen me op weg. Het was een leuke, kleine familie.”
Een ouder over KOALA Heusden-Zolder

De KOALA’s vinden het ook belangrijk om hun extra kennis, inzichten en ervaring in het wegwerken van drempels in kinderopvang en gezinsondersteuning - ook die ‘na de deur’ - te signaleren naar beleid en partners toe. Een kinderopvang of kleuterschool bijvoorbeeld die ouders via een briefje vraagt om morgen regenlaarsjes mee te geven voor een leuke herfst-plassenwandeling, dat is een fantastisch leuke activiteit … voor mensen die het briefje begrijpen én al laarsjes hebben of de middelen of het netwerk om dat snel te fixen.”

“Als samenleving is het belangrijk om oog te hebben voor alle drempels, die ‘voor’ en ‘na’ de deur. Als we ze in het vizier hebben, kunnen we er samen al heel wat wegnemen. Betaalbaarheid is een belangrijke drempel. Maar nog zoveel andere drempels zorgen ervoor dat maatschappelijk kwetsbare gezinnen niet alle kansen krijgen. Bereikbaarheid bijvoorbeeld, een kinderopvangplek in de buurt is geen luxe maar een praktische noodzaak voor mensen zonder auto. Ook beschikbaarheid, begrijpbaarheid en bruikbaarheid zijn belangrijke voorwaarden. Er zijn soms ook sociale, culturele en psychologische drempels. Voor een gezin dat wegvluchtte voor oorlog vraagt het vertrouwen om hun kind toe te vertrouwen aan iemand die geen familie is. Dat vertrouwen opbouwen is cruciaal en vraagt tijd.”
Tine Rommens, expert armoede en kinderrechten Opgroeien

Volgende vijf jaar

Voor de volgende vijf jaar bepleit KOALA het belang van voldoende en nabije plaatsen kinderopvang, ook voor kwetsbare gezinnen. De meeste voorzieningen ervaren een tekort aan inkomensgerelateerde plaatsen in hun regio. KOALA-medewerkers worden dagelijks geconfronteerd met gezinnen die kansen missen omwille van de lange wachtlijsten in de kinderopvang. Gezinnen die mobiel zijn, hebben soms nog een plaatsje in een omliggende gemeente. Maar de meest kwetsbare gezinnen moeten soms wachten tot hun kind naar school gaat voor ze een opleiding kunnen volgen of aan het werk kunnen gaan. Dit is heel frustrerend, voor de gezinnen en voor de partners die met de gezinnen werken.
Het blijft ook de volgende vijf jaar cruciaal om ook zorg te dragen voor de professionals binnen KOALA. De vragen en noden van gezinnen overstijgen geregeld hun draagkracht of know how.