welzijn & zorg

Waar blijven die verpleegkundigen?

Column Harold Polis
26.03.2021
Foto's
Bob Van Mol

De VDAB publiceert jaarlijks cijfers over knelpuntberoepen. Dat de verpleegkundige in de cijfers voor 2021 als grootste knelpuntberoep naar voren komt, noemen de rapporteurs van de VDAB ‘niet verrassend’. In een moment van onoplettendheid kan je die spijtige vaststelling misschien normaal vinden. Er zijn immers zoveel problemen die slijten. 

Alles went. Ik stel voor dat we helemaal niet aan dat gevoel toegeven. Iedereen die ervoor ijvert om het beroep van verpleegkundige en zorgverlener aantrekkelijker te maken, verdient volop onze steun. Het tekort aan zorgverleners was voor de epidemie begon al ‘niet verrassend’ groot. Hoe langer de epidemie duurt, hoe meer druk er op de schouders van de hulpverlening zal liggen. Eens te meer is de toekomst van de zorg een kwestie van mensen. 
Overal ter wereld schudt de epidemie zorgsystemen door elkaar. Alle zwakke punten worden genadeloos blootgelegd: elke onderinvestering, alle systeemfouten, alle tekorten. We kijken jaloers naar een land als Zuid-Korea, dat na een uitbraak van het MERS-virus in 2015 (38 doden) zichzelf grondig voorbereidde op een nieuwe epidemie. Het resultaat is dat Zuid-Korea de eerste golf zeer goed opving en eigenlijk nooit in lockdown is gegaan. Bij nader inzien blijkt dat het land het welzijn van haar burgers onevenwichtig beschermt. De helft van de Zuid-Koreaanse 65-plussers leeft bijvoorbeeld in armoede: geen enkel land dat is aangesloten bij de OESO doet het slechter. De overheid slaagt er onvoldoende in om de krimpende informele en familiale zorg te vervangen door professionele zorg. Bovendien spuugt de Zuid-Koreaanse arbeidsmarkt oudere werknemers uit en bevoordeelt ze jonge, goedkopere mensen. De Zuid-Koreaanse zwijgcultuur maakt het plaatje volledig. Het is er gewoon not done om openlijk over tegenslag, geldgebrek of eenzaamheid te praten. 
De gunstige Zuid-Koreaanse covidcijfers tonen dus slechts een deel van de waarheid. Dat geldt ook voor onze cijfers. Ondanks de vele doden die we moeten betreuren is de universele zorg bij ons overeind gebleven. Velen hebben herontdekt wat solidariteit betekent. Wat hebben we voor elkaar over? Dat is het thema van de toekomst. De epidemie verplicht ook ons om zonder taboes na te denken over de organisatie van de welzijnszorg. In geen geval ontsnapt de zorgsector aan de ontwikkelingen die in versneld tempo andere delen van de samenleving radicaal veranderen: de vergroening van de activiteiten, het herdenken van de fysieke werkvloer, het herijken van de balans tussen je gezinsleven en je beroep. 
Mogelijk zullen we ons van deze periode vooral de versnelde digitalisering van de zorg herinneren. Plots begon de dokter met ons te praten via platformen (Helena) en whatsapp. De kers op de taart van de coronarevolutie is echter de versnelde invoering van de stakeholderseconomie. Een democratisch gekozen overheid legt verantwoording af aan haar kiezers. Vanaf nu moeten ook bedrijven en instellingen volop rekenschap afleggen aan hun stakeholders en aan de brede samenleving. Ze kunnen altijd raad komen vragen aan de welzijnszorg, de mensensector bij uitstek. Die zorg heeft daarmee alle troeven in handen om in de toekomst meer medewerkers aan te trekken.

Harold Polis