"Overal waar je kijkt, zie je groen"

AZ Groeninge is pionier als ‘groen ziekenhuis’. Hoe is dat gegroeid?

Petra Archie, directeur patiëntenzorg AZ Groeninge: “AZ Groeninge is een fusie van vier oude Kortrijkse ziekenhuizen. In 1999 was de deal rond, op voorwaarde dat er een grote nieuwbouw zou komen. Vanaf het begin was er de visionaire gedachte van een ‘gezondheidsdorp’ in plaats van een ziekenhuis. We hadden ook het geluk dat er gebouwd kon worden op een groot domein buiten de stad, in Hoog Kortrijk, waar de stad tegelijk plannen had voor een groene gordel. De stad hield het been wel stijf: er mocht geen hoogbouw komen. De gebouwen – met grote ramen – moesten perfect geïntegreerd worden in het landschap. Een hoge parkeertoren was verboden. Daar zijn we nu natuurlijk heel blij mee. Het is een zeer uitgestrekte campus, maar overal waar je kijkt, zie je groen.”

Zien jullie een positieve impact op medewerkers en patiënten?

Archie: “Absoluut, zeker sinds ook de buitenruimte aantrekkelijker is gemaakt. Toen in 2017 de eerste grote bouwfase afgerond was, kregen we van medewerkers en patiënten de kritiek dat de tuin misschien heel mooi was, maar te strak. Hij nodigde niet uit om naar buiten te gaan en van de ruimte te genieten. In samenwerking met partners als stad Kortrijk en Natuurpunt hebben we nagedacht over manieren om het groen rondom ons ziekenhuis aantrekkelijker te maken. Ook medewerkers kwamen spontaan met ideeën. Intussen is de campus een echte oase geworden, met een moestuin, een serre en een boomgaard met bijenkasten – we hebben onze eigen AZ Groeninge-honing. Daarnaast hebben we een ezeltjesweide waar asinotherapie wordt gegeven en een troostplek voor overleden collega’s. Doordat er zoveel ruimte is, zien we geen enkele ‘territoriumdrift’ tussen grondeigenaars. Er is heel veel mogelijk. Wandelaars kunnen ook doorheen het volledige domein wandelen. Tijdens consultaties wordt er geregeld een wandeling in de natuur voorgeschreven. En ook voor mensen die lang in de wachtzaal moeten blijven, hebben we plannetjes met korte wandelingen.”

Jullie halen het groen ook naar binnen. Hoe precies?

Archie: “Eén van onze trappenhallen is door een graffitikunstenaar onder handen genomen. Het lijkt nu op een prachtig bos. En er is op dit moment een binnenhuisarchitecte aan de slag om meer muren aantrekkelijker te maken met behang van natuurbeelden. De muren zijn vaak nog iets te strak en wit. Ook planten halen we zoveel mogelijk binnen, al moet het qua onderhoud natuurlijk haalbaar blijven voor het ziekenhuis.”

Thomas, welke rol neem jij op als manager energiebeheer?

Thomas Van De Walle, manager energiebeheer AZ Groeninghe: “Toen ik in 2017 aan de slag ging, had ik een nieuwe, onbekende functie. Ook daarin pioniert dit ziekenhuis. Ik moet er vooral voor zorgen dat alle nieuwe technieken optimaal renderen. We hebben bijvoorbeeld veel geïnvesteerd in warmtepompen en warmtekrachtkoppelingen, waardoor we warmte en elektriciteit tegelijk kunnen produceren. Daarmee produceren we 22% van onze stroom. Er liggen ook 5.000 zonnepanelen op het dak: dat lijkt veel, maar het is ‘slechts’ goed voor 8% van ons verbruik. Een ziekenhuis is dan ook een grootverbruiker. We plannen een overkapping op ons parkeergebouw, waardoor er ruimte ontstaat voor bijkomende zonnepanelen. Zo zou die 8% stijgen naar 20%. Dan zitten we toch al aan ruim 40% eigen productie. We blijven ook zoeken naar mogelijkheden. Zo dachten we even aan een eigen windmolen, maar dat plan was niet haalbaar.”

Die investeringen zullen in deze tijden wellicht extra renderen.

Van De Walle: “Ze betalen zichzelf nu veel sneller terug. Toen de nieuwe campus werd gebouwd, die in oppervlakte 20% groter was dan de oude ziekenhuizen, was de doelstelling om het met evenveel energie te doen. Intussen zitten we daar al een stuk onder. We hebben ook een energiemasterplan dat de Vlaamse doelstellingen weerspiegelt. Tegen 2030 willen we ons gasverbruik met 40% reduceren en ons elektriciteitsverbruik met 10%. Er komt binnenkort nog een nieuwe vleugel die volledig gasvrij zal zijn, dat is de eerste fase van ons neutrale energienet.”

Proberen jullie ook nog te besparen?

Van De Walle: “We investeren sterk in relighting. In het ‘oude’ deel uit 2017 waren er nog heel wat TL-lampen, maar nu schakelen we volledig over op LED. Waar mogelijk, verminderen we de verlichting. In ons parkeergebouw hebben we, op basis van metingen, beslist om eenderde van de verlichting permanent uit te schakelen.”

Groene investeringen zijn duur. Waar komen alle middelen vandaan?

Van De Walle: “Onze energiemasterplan is nog in volle ontwikkeling, nu zijn we ook op zoek naar middelen en subsidies. Als we inderdaad pioniers zijn, mag daar vanuit de overheid ook iets tegenover staan. En ook voor andere investeringen proberen we creatief te zijn. Het relighting-project is deels betaald met middelen uit het relancebudget van Covid.”

Archie: “Voor de uitbouw van onze groene omgeving hebben we van het Agentschap Natuur & Bos een subsidie van 80.000 euro gekregen. Die subsidie is een enorme duw in de rug en zal andere ziekenhuizen hopelijk inspireren om hetzelfde te doen.”