Naasten van daders verdienen ook aandacht

“Seksuele interesse kies je niet. Seksueel kindermisbruik wel.” Met die slogan probeert het project Stop it Now! zoveel mogelijk mensen te sensibiliseren en te helpen, intussen al bijna zeven jaar. “Ons belangrijkste doel is de preventie van seksueel kindermisbruik”, legt projectcoördinator Minne De Boeck uit. “De basis van ons project is de hulplijn. Die is anoniem, vertrouwelijk en gratis en ze wordt beantwoord door professionals. We werken per telefoon, per mail en sinds enkele jaren ook via chat, omdat die nog iets laagdrempeliger is. Onze primaire doelgroep zijn mensen die zich zorgen maken over hun eigen seksuele gevoelens of gedrag gericht op minderjarigen. Door hen een luisterend oor te bieden en door te verwijzen naar professionele hulp, proberen we potentieel kindermisbruik te voorkomen.”

Stigma’s wegnemen

Stop it Now! is onderdeel van een internationale aanpak. Het ontstond in Vlaanderen vanuit het Universitair Forensisch Centrum, waar De Boeck werkt. Daar worden daders van seksueel misbruik begeleid en behandeld. “We merkten dat zowat twee derde van onze populatie al een veroordeling had. De grote groep die onder de radar van politie en justitie blijft, zagen we niet of amper. Net als de groep die worstelt met hun gevoelens of gedrag, en hulp wil zoeken voor het te laat is. Als je preventief wil ingrijpen, moet je die groepen natuurlijk ook bereiken.”

Intussen is Stop it Now! een vaste waarde in het zorglandschap. En ook maatschappelijk is er al het een en ander veranderd. “Onze centrale boodschap is altijd geweest dat je niet kiest voor seksuele gevoelens, maar dat je wel een verantwoordelijkheid draagt over wat je daarmee doet. De voorbije jaren zijn we afgestapt van het begrip ‘pedofilie’, waar we in de beginjaren meer aandacht op vestigden. Intussen groeide het inzicht – zowel in de wetenschappelijke wereld als in de praktijk – dat pedofilie de lading niet dekt. De meeste gevallen van seksueel kindermisbruik worden niet gepleegd door iemand met een pedofiele voorkeur. En er is een aanzienlijke groep mensen met pedofiele gevoelens die geen risico vormt.”

Naasten

Stop it Now! richt zich dus in de eerste plaats op mensen die zelf worstelen met hun gevoelens of gedrag. Ze bieden onder meer een online zelfhulpmodule aan voor downloaders, stoppenismogelijk.be. Daarnaast zijn er nog andere doelgroepen, vertelt De Boeck. “We willen ook ondersteuning bieden aan hulpverleners, die vaak niet goed weten hoe ze moeten omgaan met deze doelgroep. Voor hen hebben we allerlei tools ontwikkeld, en zij kunnen ook bij onze hulplijn terecht.” Verder ligt de focus sinds eind 2022 op naasten, zoals partners, kinderen, ouders, broers of zussen. “Meestal hebben zij geen nood aan verregaande therapeutische interventies, maar aan erkenning en steun, in de eerste plaats van lotgenoten.”

Eind 2022 startte Stop it Now! met het “naastenproject”. Er werd een aparte website ontwikkeld, om de drempel te verlagen. “Op de site vind je onder meer een online zelfhulpmodule en een link naar onze tool ‘Start het gesprek’, die we eerder ontwikkelden. Daar krijgen mensen handvaten om het taboe ‘bezorgdheden over iemand zijn seksuele gevoelens of gedrag’ bespreekbaar te maken. Maar we willen naasten ook langdurige ondersteuning bieden. Er is een online forum voor lotgenoten, dat wordt gemonitord door professionals. En er zijn lotgenotengroepen: kleine groepen die maandelijks samenkomen om hun ervaringen te delen. Die ondersteuning is ontzettend belangrijk, want maatschappelijk krijgen naasten van (potentiële) plegers veel te weinig erkenning.”

“Bij seksueel kindermisbruik is er oog voor daders en slachtoffers, maar amper voor naasten”, benadrukt De Boeck. “Terwijl ook zij enorm worstelen, in de eerste plaats emotioneel. Denk aan loyaliteitsconflicten: mensen die zij heel graag zien of hebben gezien, hebben verwerpelijk gedrag gesteld. Als hulpverlener probeer je de persoon te scheiden van het verwerpelijke gedrag, maar als naaste is dat verre van eenvoudig. Bovendien hebben naasten een belangrijke rol in preventie. Let wel, ze dragen geen verantwoordelijkheid en het is zeker niet de bedoeling dat ze een controlerende rol spelen. Maar het is van fundamenteel belang dat ze er zijn om (potentiële) plegers te ondersteunen. Als mensen geïsoleerd zijn en weinig te verliezen hebben, is de stap naar potentieel strafbaar gedrag veel kleiner.”

Uitbreiding hulplijn

En er is nog meer verandering op til bij Stop it Now!, vertelt De Boeck. “We hebben er lang en hard voor moeten pleiten, maar binnenkort krijgen we een uitbreiding van onze openingsuren. Binnenkort zal de hulplijn dagelijks bereikbaar zijn. Op dit moment is dat slechts tien uur per week en kunnen we twee derde van de hulpvragen niet beantwoorden. Gemiddeld hebben we op maandbasis een 34-tal contacten, maar we missen er dus minstens 70. En op piekmomenten, bij mediagenieke zaken zoals die van Sven Pichal bijvoorbeeld, zijn dat er nog veel meer. Dat zijn véél mogelijke hulpvragers die we verliezen. Daar komt hopelijk snel verandering in.”

>> Meer weten? Stop It Now! lanceerde de podcast ‘De dag die ik nooit meer vergeet’ met getuigenissen van naasten en duiding van experts.