Jeugdrechtbank van de toekomst: minder angst voor de jeugdrechter

Kinderen die in een pleeggezin verblijven, moeten vanaf hun twaalfde voor het eerst naar de jeugdrechtbank. Vanaf dan moeten ze elk jaar voor een jeugdrechter verschijnen. “Dat is heel spannend voor zo’n kind, zeker als het de eerste keer is”, zegt Niels Heselmans, communicatieverantwoordelijke van Pleegzorg Provincie Antwerpen. “Jongeren voelen vaak dat hun (pleeg)ouders stress hebben voor dat moment, zelf hoorden ze al heel wat verhalen over de jeugdrechtbank, maar eigenlijk weten ze nog van niets. Ze weten alleen dat er daar over hun toekomst beslist wordt.”

Metaaldetector

“Je moet je eens voorstellen dat je als twaalfjarige het justitiehuis van Antwerpen binnenstapt, waar je eerst door een metaaldetector moet. Dat geeft al niet echt een comfortabel gevoel. Daarna moet je heel lang wachten in een kleine, sobere kamer, samen met je pleegouders en/of ouders, die misschien geen al te beste band hebben. Dan lees je op de muur een A4’tje waarop staat: ‘Gelieve geen ruzie te maken in de gang’. Dat geeft natuurlijk geen fijn gevoel.”“Jongeren moeten soms eerst door een metaaldetector om dan voor een jeugdrechter in toga te verschijnen, die een taal spreekt die ze niet begrijpen”“Er zijn intussen wel al wat verschillen tussen jeugdrechtbanken, maar het gebeurt toch nog dat jongeren moeten verschijnen voor een rechter in toga. Het geeft een heel ander gevoel als je gewoon met een rechter in normale kleren rond de tafel zou zitten voor een gesprek. Jeugdrechters gebruiken soms ook moeilijke taal, die jongeren niet begrijpen. Zo’n dingen laten een diepe indruk na op jongeren.”
Joni (18), die vanaf haar 14de in een pleeggezin verbleef, getuigt: “Ik had heel veel stress wanneer ik naar de jeugdrechtbank moest, ik was bang. Ik wist niet wat daar ging gebeuren. En als we er waren was het ambetant, omdat mijn ouders constant ruziemaakten, ik wist niet goed wat te doen. Het is belangrijk dat jongeren in de jeugdrechtbank participeren, want het gaat tenslotte om hun leven.”

 

Ruimte voor verbetering

“Het idee van een toolbox die jongeren moet voorbereiden op hun eerste keer voor de rechtbank komt van pleegjongeren zelf”, zegt Niels Heselmans. “Pleegjongeren hebben het vaak over de jeugdrechtbank, en ze hebben daar allemaal wel hun gedacht over. Jongeren geven aan dat ze daar wel mee zitten en dat er nog ruimte is voor verbetering.”

“Met de 10.000 euro die we wonnen met de Prijs van de Jeugdhulp willen we tastbare toolboxen ontwikkelen voor deze jongeren. Momenteel bekijken we nog – samen met pleegjongeren uiteraard – hoe die toolbox er precies moet uitzien.”

“We verzamelen allerlei ideeën: moeten jongeren hun eigen wachtplekje krijgen voor ze voor de rechter komen? Hoe kan die ruimte gezelliger worden en wat kan het wachten verzachten? Moeten jongeren meer achtergrondinfo krijgen over de jeugdrechter die ze gaan ontmoeten?”

Joni: “In die box kunnen bijvoorbeeld leuke dingen zitten voor tijdens het wachten, of een woordenboekje met moeilijke termen die jeugdrechters gebruiken. Of getuigenissen van andere jongeren, die vertellen over hun ervaringen.”

“We willen de toolbox stap voor stap ontwikkelen, we willen ook met alle jeugdrechters gaan praten om te bekijken wat er kan”, zegt Niels Heselmans. “De toolbox wil jongeren voorbereiden op volgende vragen: wat gaat er gebeuren? Hoe ga ik me voelen? Wie zal er allemaal zijn? Hoe kan ik zeggen wat ik wil?”

Echte jeugdrechtbank van de toekomst

“We lanceren de toolbox eerst in de provincie Antwerpen, in een eerste fase richten we ons op de rechtbanken van Mechelen en Turnhout. Later kan dit uitgebreid worden naar andere rechtbanken en andere jongeren onder toezicht van de jeugdrechter. Deze 10.000 euro geeft ons de vrijheid om onze toolbox in eerste instantie goed uit te werken, later gaan we zeker nog op zoek naar extra middelen om ze verder te verspreiden.”

“De inrichting van jeugdrechtbanken kan ervoor zorgen dat jongeren het niet meer zo erg vinden om ernaartoe te moeten” 

“In een volgende fase willen we ook nadenken over de inrichting van jeugdrechtbanken. Daarvoor zetten we een samenwerking op met een opleiding architectuur, zodat we echt een voorstel kunnen bieden voor de jeugdrechtbank van de toekomst. Want gebouwen zijn belangrijk voor hoe de mensen erin zich voelen, ze kunnen ervoor zorgen dat jongeren hun bezoek anders gaan beleven; dat ze het helemaal niet meer zo erg vinden om naar de jeugdrechtbank te moeten.”

“Jeugdrechtbanken zouden meer rekening kunnen houden met de gevoelens van jongeren die er komen, daar is duidelijk nood aan. Het mooie aan de ‘jeugdrechtbank van de toekomst’ is dat het echt iets zal veranderen, dat we echt iets zullen bereiken. Wij geloven dat er op deze manier heel wat jongeren geholpen zullen worden en met een fijner gevoel naar de rechtbank kunnen”, besluit Niels Heselmans. 

Foto portret: Niels Heselmans