welzijn & zorg

'Ik geloof in druppels op een hete plaat'

De essentie volgens Tom Helsen
25.03.2022
Foto's
Stephan Vanfleteren

De meesten kennen Tom Helsen als zanger. Wat misschien minder mensen weten, is dat hij zich ook als vrijwilliger inzet voor de sociale kruidenier in Leuven, en voor mensen in armoede. Onlangs besloot hij zijn Twitter-account met 24.000 volgers enkel nog te gebruiken om mensen in armoede of met andere problemen te helpen.

“Ik heb het geluk dat ik niet moet gaan werken, en tegelijk verdien ik meer dan genoeg geld. Daarom wil ik graag heel veel teruggeven aan andere mensen. Mijn leven is een sprookje met heel veel tijd en ruimte”, steekt Tom van wal. “De sociale kruidenier heeft zijn thuisbasis in Kessel-Lo. Maar veel Leuvenaars die het nodig hebben, geraken daar niet. Ze hebben geen auto en kunnen geen buskaartje betalen. Daarom maken we de sociale kruidenier op woensdagvoormiddag mobiel. Dan help ik de vrachtwagen uitladen, alles klaarzetten en sta ik achter de kassa. We proberen zoveel mogelijk mensen te bereiken, maar het kan nog beter. We zoeken nu uit hoe we nog duidelijker kunnen communiceren dat we er zijn.”

De sociale kruidenier is meer dan een kruidenier. “Sommige vrijwilligers die er werken, zitten zelf ook in armoede. Dat kan voor hen een springplank zijn om dichter bij de betaalde arbeidsmarkt te raken. Ze krijgen opnieuw meer structuur in hun dag, leren samenwerken met collega’s en een coördinator. Voor anderen is de kruidenier ook een ontmoetingsplek waar ze speciaal naartoe komen om een gesprekje te voeren.”

Druppels op een hete plaat

Tom doet veel voor individuele mensen. “Er wordt me wel eens gezegd dat dat maar druppels op een hete plaat zijn, maar ik geloof in druppels op een hete plaat. Een kennis die in armoede raakte na het overlijden van haar eerste man, kwam in tranen naar me toe toen ze de begrafenis van haar tweede man niet kon betalen. Ik heb die dan betaald en een crowdfunding opgezet voor dat bedrag, en we haalden zelfs meer op dan dat, dus we konden haar nog wat extra financiële steun geven. Maar het echte goede nieuws is dat we daarmee in het nieuws zijn geweest en dat een expert de actie opgepikt heeft. Die is gaan samenzitten met mensen die effectief iets kunnen veranderen aan zulke problemen. Iemand individueel helpen kan dus soms goede gevolgen hebben voor een grotere groep. Ik vind het heel fijn als dat gebeurt en dat ik zo mee het verschil kan maken. De kern van structurele armoede moet echter aan de basis aangepakt worden. En dat is niet aan ons, maar aan de politiek.”

Leven volgens de wetten van het universum

Tom leeft naar eigen zeggen volgens de spreuken van Bond Zonder Naam. “Dat zijn de wetten van het universum voor mij. Iedereen vindt dat mooie spreuken, maar niemand leeft ernaar. Wees lief voor elkaar. Oordeel niet. Doe eens iets voor een ander zonder iets terug te verwachten. Dat zijn heel simpele dingen. Als je ze echt toepast, dan komen er goeie dingen op je pad in je leven. Ik ervaar dat ook echt. Naar mijn gevoel krijg ik duizend keer meer terug dan wat ik geef. Ik moet niet gaan werken, schrijf de muziek die ik wil schrijven, ik heb een fantastisch gezin en niemand is hier ziek.”

“De grootste ziekte van deze tijd is stress. Ik heb dat niet. Ik besef dat dat uitzonderlijk is en dat ik mezelf gelukkig mag prijzen. We moeten meer voelen en zijn, en minder denken. Je moet je denken kunnen afzetten. Dat is de essentie van het leven. Dat betekent niet dat je als een plant in een hoekje moet gaan zitten, maar doordat ik niet constant aan het piekeren ben, heb ik een veel betere focus en een veel beter zicht op de dingen.”

Kortom, we moeten meer in het nu leven, niet te veel meer aan het verleden denken, en ook nog niet te veel aan de toekomst, want die is toch ook niet helemaal te voorspellen? “Dat is het helemaal”, vindt Tom. “Maar ik heb er echt vijf jaar over gedaan om tot dat besef te komen en ernaar te leven. Ik heb me zo lang afgevraagd: waarom voel ik me zo, waarom zit een mens zo in elkaar, waarom denken we allemaal op die manier, waarom werkt mijn hoofd zo?”

Niet leven, maar overleven

Bij de sociale kruidenier heeft Tom maar korte gesprekjes met de klanten. “Maar ik merk wel dat veel van die mensen niet leven, maar overleven. Wij hebben dan misschien wel stress op ons werk, maar we kunnen ons in het weekend tenminste ontspannen door iets te gaan drinken met vrienden en eens naar de cinema te gaan. Daar kan je je aan optrekken, je hebt iets om naar uit te kijken. Of je weet dat je binnen een paar weken een citytripje kan doen om je zinnen te verzetten. Dat je in de zomer op een Spaans strand je batterijen kan opladen. Zowel dat beleven als ernaar uitkijken geeft wel een fonkel in je leven. Die fonkels hebben mensen in armoede niet.”

“Mensen in armoede hebben stress en daar worden ze vaak ook nog eens fysiek ziek van. Wij kunnen ons dat niet voorstellen. Ze leven vaak in slechte huizen, soms zonder verwarming of warm water. En toch zijn het kranige mensen die sterker zijn dan wij. Wij maken vaak zelf onze problemen. Ik heb dat in ieder geval lang gedaan. Er zijn dingen die je overkomen, waar je geen vat op hebt, maar je kiest wel hoe je ermee omgaat.”

Moeten die gestresseerde mensen dan niet het geluk vinden in de kleine dingen, ook doordeweeks, en niet enkel tijdens dat uitstapje in het weekend of tijdens die reis in de grote vakantie? “Dat zou mooi zijn”, zegt Tom. “De fout die veel mensen echter maken is denken dat het geluk buiten henzelf te vinden is. Ze denken: als ik dit heb, ga ik gelukkig zijn. Als ik dat bereikt heb, zal ik gelukkig zijn. Maar je moet berusten in het moment. Enkel focussen op lichtpuntjes in de toekomst is niet gezond. Je moet rust vinden in jezelf, ook in de chaos die deze wereld is.”

Twittervolgers cadeau

Tom zat lang op social media terwijl hij ongelukkig was. En dat was eraan te merken. “Ik zette een grote mond op tegen mensen om op te vallen, gebruikte vuile woorden om in de kijker te staan, lachte met Maggie De Block omdat ze dik was. Maar die kwaadsprekerij had niets met die mensen te maken, maar alles met hoe ik mezelf voelde. Ik had een zware depressie, het was echt de hel. Ondertussen heb rust in mezelf gevonden en ben ik helemaal veranderd. Mijn meer dan 24.000 volgers op twitter heb ik geschonken aan een armoedeorganisatie. Voor mezelf heb ik een nieuw account geopend. Mensen hechten veel waarde aan het aantal volgers, maar voor mij had dat geen waarde. Dat aantal krijgt pas waarde als je het gebruikt voor iets waardevols. Met dat account deel ik alle berichten van die armoedeorganisatie. Ik deel ook andere tweets waarmee ik mensen kan helpen: mensen die op zoek zijn naar een woonst of naar hulp in welke vorm dan ook.”

“Je hoort mensen vaak zeggen: er zijn in België toch geen mensen die zo weinig geld hebben dat ze geen brood kunnen kopen? Daaruit blijkt dat er nog veel onwetendheid is over armoede. Er zijn mensen die een huis en een auto hebben, maar echt op het randje leven. Een onverwachte kost zoals een herstelling aan die auto of een kapotte wasmachine, en ze vallen over dat randje heen. Je ziet dat niet aan die mensen, maar ze zitten constant in stress, omdat ze weten: er mag nu niets gebeuren of het gaat mis. De ongelijkheid tussen arm en rijk is nog nooit zo groot geweest als nu. Ik weet dat ik maar kleine dingen doe, die misschien verwaarloosbaar zijn. Maar doe gewoon iets: kleine dingen kunnen soms ook veel betekenen.”