Een pracht van een werkkracht

“Van de Vlaamse beroepsbevolking heeft 15% een arbeidsbeperking door een handicap, aandoening of ziekte. Dat is veel. Toch werkt nog niet de helft van hen. Bij mensen zonder beperking heeft meer dan 80% een job. Een groot verschil”, zegt Patricia Vroman van het departement Werk en Sociale Economie. De Vlaamse overheid hoopt met haar nieuwe campagne die scheve verhouding recht te trekken. Ze wil werkgevers tonen dat het de moeite loont om de werkvloer wat aan te passen om zo mensen met een beperking alle kansen te geven.”

De werkvloer aanpassen klinkt nogal drastisch, niet?

Patricia Vroman: “Om mensen met een arbeidsbeperking te werk te stellen, is het meestal niet nodig om de hele infrastructuur om te bouwen of extreem in te grijpen in de manier van werken. Dikwijls volstaan kleine aanpassingen. Een extra rustpauze inlassen. Of een collega de taken laten filteren zodat de eenvoudigere bij de werknemer met de beperking terechtkomen.”

En toch hebben veel werkgevers angst om mensen met een beperking in dienst te nemen?

“Onbekend is onbemind. De grootste angst die onder werkgevers leeft, is dat de werkdruk voor de andere collega’s zal toenemen. Ze zijn bang dat de werknemer met de beperking vaak afwezig zal zijn, te veel begeleiding zal vragen of te traag zal werken. Die vrees blijkt dikwijls onterecht. Wij horen in veel bedrijven dat mensen met een arbeidsbeperking heel loyale collega’s zijn. Als de werkgever bereid is om aanpassingen voor hen te doen, is de inzet groot. Bovendien horen we regelmatig dat die aanpassingen ook voor personen zonder beperking een meerwaarde kunnen zijn. En worden er extra kosten gemaakt daardoor of lijdt de productiviteit eronder, dan kan de werkgever een beroep doen op de maatregel Individueel Maatwerk.”

Wat houdt Individueel Maatwerk precies in?

“Een werkgever kan via Individueel Maatwerk twee premies krijgen. De loonpremie is bedoeld om de eventueel lagere productiviteit van de werknemer met een arbeidsbeperking of de extra kosten te compenseren. Denk maar aan de extra tijd die iemand misschien nodig heeft om nieuwe opdrachten aan te leren. Die premie kan tot 75% van de loonkost bedragen. Heeft een werknemer extra begeleiding nodig op de werkvloer, dan kan de werkgever ook nog een beroep doen op een begeleidingspremie.”

Wie kan er gebruikmaken van de maatregel?

“Individueel Maatwerk kan ingezet worden voor werknemers met een arbeidsbeperking of voor iemand die wil re-integreren na een ziekte of ongeval. Zowel werkgevers uit de privésector als uit de publieke sector kunnen de premies aanvragen. Een voorwaarde is dat de VDAB de arbeidsbeperking en de behoefte aan individueel maatwerk heeft vastgesteld.”

Kunnen ook zelfstandigen aanspraak maken op de premies?

“Zelfstandigen kunnen een beroep doen op een ondersteuningspremie. Daarmee kunnen zij werkkosten compenseren die verbonden zijn aan hun arbeidsbeperking. Op die manier willen we voor personen met een beperking de stap naar ondernemerschap vergemakkelijken. Want net als andere mensen die zelfstandig willen worden, is de financiële onzekerheid hun grootste angst. De beperking vergroot die onzekerheid nog.”

Iedere beperking is verschillend en elke job is anders. Hoe weet een werkgever waarop hij recht heeft?  

“Er zijn zes startpakketten. Sommige enkel met loonpremie, andere met loon- en begeleidingspremie. Het is de VDAB die bepaalt wie wat krijgt. Na een jaar kan het pakket, indien nodig, geëvalueerd en beter afgestemd worden op de persoon en de job. De premies hebben meestal een loopduur van vijf jaar. Is de gezondheidstoestand nog variabel – dat is dikwijls het geval bij mensen die na een ziekte of een ongeval terugkeren – dan voorzien we een ondersteuning van twee jaar.”

Wat is het voordeel van iemand met een arbeidsbeperking in je team te hebben?

“Iemand met een arbeidsbeperking kan ervoor zorgen dat bedrijven op een andere manier naar hun dienstverlening en producten kijken. Daarnaast komt er sowieso meer aandacht voor zorgzaamheid. Zo hoorde ik dat een bedrijf waar enkele mensen met een verstandelijke beperking tewerkgesteld zijn, beter heeft leren communiceren. Duidelijke instructies helpen niet enkel de werknemers met de beperking, maar verbeteren ook de relatie tussen de andere collega’s onderling. Bovendien appreciëren ook de klanten dat helder taalgebruik.” 

Welk effect hoopt u dat de campagne zal hebben?  

“Ik hoop op een dubbel effect. Als mensen met een arbeidsbeperking solliciteren voor een job, willen ze zich – net als iedereen – van hun beste kant laten zien. Veel beperkingen zijn onzichtbaar en sollicitanten durven vaak niet zeggen dat ze aanpassingen nodig hebben. Ze zijn bang om zich kwetsbaar te tonen omdat ze vrezen meteen uit de boot te vallen. Ik hoop dat de campagne ervoor kan zorgen dat mensen met een beperking die schroom overwinnen. Anderzijds hoop ik dat ze werkgevers ervan kan overtuigen dat er technisch en financieel vandaag zoveel mogelijk is, dat een beperking eigenlijk geen beletsel meer mag zijn om iemand aan te nemen.”