welzijn & zorg

'Dankzij de energiescans gaan we over tot actie'

Zorg onder stroom
22.01.2021
Foto's
Sigrid Spinnox

Zorgvoorzieningen zijn grote energie-slokoppen. Om hen te helpen, kunnen ze via het VIPA een gratis energiescan aanvragen. Vzw O2, dat een voorziening voor bijzondere jeugdzorg organiseert, was er als de kippen bij. Hannah Bohez (VIPA) en Dieter Durnez (vzw O2) doen hun verhaal.

De energiescans passen binnen het Klimaatengagement van de sector. Wat houdt dat in?
Hannah Bohez: “In 2017 ondertekenden het beleidsdomein WVG, het Vlaams Energiebedrijf en acht koepelorganisaties in de zorg dit engagement. We wilden ons samen engageren om de maatschappelijke doelen voor 2050 te halen om de opwarming van de aarde te stoppen, in navolging van het Akkoord van Parijs. Vanuit de zorgsector sloten we een soort ‘Green Deal’, bovenop de engagementen van de Vlaamse regering. Die rol past ook bij onze sector. We hebben een voorbeeldfunctie in de samenleving en willen dus een stapje verder gaan. Zeker omdat de klimaatopwarming ook een nefast effect heeft op onze gezondheid, denk maar aan de oversterfte door zware hittegolven. Er speelt dus ook een preventieve gedachte mee.”

Om zorgcentra te helpen, bieden jullie gratis energiescans aan.
Bohez: “Die zijn de eerste stap in een reeks van ondersteunende maatregelen. Ze geven een gedetailleerd overzicht op maat van de voorzieningen over de energie-efficiëntie van hun gebouwen. De scan bevat ook de nodige maatregelen om zo vlot mogelijk de klimaatdoelstellingen te halen. Intussen zien we dat enkele grote noden vaak terugkeren: dakisolatie, verlichting, zonnepanelen en het vernieuwen van verwarmingsinstallaties.”
“Dat klinkt als grote investeringen, maar het enige engagement dat de organisaties aangaan, is dat ze alle maatregelen treffen die zichzelf binnen de vijf jaar terugverdienen. Voor de andere maatregelen kunnen ze indien nodig steun aanvragen, onder meer via het VIPA. Via het Vlaams Energiebedrijf kunnen ze intekenen op raamcontracten, waardoor de voorzieningen administratief ontlast worden. En er zit ook een groot potentieel in samenwerking met burgercoöperaties, voor maatregelen zoals relighting en zonnepanelen. Intussen heeft 12% van alle voorzieningen in de sector een energiescan aangevraagd, bij de ziekenhuizen zelfs al 75%.”

Vzw O2 was een van de eerste om zo’n energiescan te laten uitvoeren. Waarom wilden jullie dat zo graag?
Dieter Durnez: “Onze organisatie was al langer begaan met duurzaamheid. Omdat we vrij recent nieuwe en energie-efficiënte gebouwen hadden gekregen, dacht we ietwat naïef dat ons energieverbruik en de bijhorende kosten in één klap aanzienlijk zouden dalen. Maar er komen ook altijd energievreters bij, zoals ventilatiegroepen. En het aantal computers is de voorbije jaren ook exponentieel toegenomen. Bovendien zijn hier 24 uur op 24 kinderen, jongeren en personeelsleden aanwezig, wat het energieverbruik sowieso de hoogte in jaagt. Als we kijken naar onze grootste kostenposten, dan staat bezoldiging op één, maar energie en voedsel krijgen de gedeelde tweede plaats. En alles wat we uitgeven aan energie, gaat niet naar onze jongeren. Toen ik hoorde over de gratis energiescans, was ik dus meteen enthousiast. Omdat wij verschillende gebouwen hebben, zouden die ons anders 14.000 euro gekost hebben. Een smak geld, dat we niet zomaar konden missen. En we kregen nadien een professionele analyse van een 200-tal pagina’s, met heel duidelijke uitleg ter plaatse over wat we nu konden doen.”

Jullie moesten alle maatregelen met een korte terugverdientijd wel verplicht uitvoeren. Schrok dat niet af?
Durnez: “We hebben daar natuurlijk wel even over nagedacht. Maar die maatregelen met een korte terugverdientijd zijn meestal niet enorm duur. Bovendien is dit het ideale moment om in zulke zaken te investeren: door de lage rentes brengt dit veel meer op dan je geld op de bank te zetten. Het kostte alvast niet veel moeite om onze Raad van Bestuur over de brug te krijgen.”
Bohez: “Intussen zijn al 1.300 scans uitgevoerd en zien we een heel groot terugverdien-potentieel: in totaal wel 6,5 miljoen euro per jaar. Voor een sector die vaak met een tekort aan middelen kampt, lijkt me dat ook financieel mooi meegenomen. Daarnaast zijn er natuurlijk nog de maatregelen met een langere terugverdientijd, zoals vloerisolatie. We merken dat die sneller op de lange baan geschoven worden, maar met de VIPA-subsidies kunnen we die terugverdientijd halveren: van gemiddeld 14 jaar naar 7 jaar.”

Waren jullie verrast door de resultaten van de energiescan?
Durnez: “Ja, er waren toch enkele energiebesparende maatregelen waarvan ik nog nooit had gehoord. Zo werd ons aangeraden om een ‘hotfillmachine’ te installeren voor de was. Die warmt het water voor de wasmachines vooraf op met aardgas, waardoor minder elektriciteit wordt verbruikt. Maar het zit ook in hele kleine dingen: de ventilatiegroep kun je constant laten draaien, of je kunt een CO2-meter installeren en de groep enkel laten draaien wanneer het nodig is. Dat soort kleine ingrepen kosten niet bijster veel, maar leveren snel een verschil op. Daarnaast kozen we ook voor enkele ingrepen met een iets langere terugverdientijd, zoals zolderisolatie, hoogrendementsglas en thermostatische radiatorkranen.”

Hoe blikken jullie hierop terug?
Durnez: “Zeer positief! De bedoeling van VIPA was in de eerste plaats om voorzieningen te ‘ontzorgen’, wat zeker is gelukt. Om in te tekenen op een soortgelijk voorstel, moet je als voorziening soms een heel dossier opstellen. Maar voor de energiescan was dat totaal niet nodig. Daarnaast wilde het VIPA ook aanzetten tot actie, iets wat in mijn ogen zeker is gelukt. Bij vzw O2 waren wij al begaan met duurzaamheid: we hadden een werkgroep rond dit thema, we volgden nauwgezet ons energieverbruik op, enzovoort. Maar nu zijn we nog een paar stappen verder gegaan. We hebben bijvoorbeeld ook geïnvesteerd in zonnepanelen en een sorteerproject opgezet. Op die manier proberen we ook onze jongeren te sensibiliseren: zij zijn de toekomst, we willen hen warm maken voor dit thema.”

Zijn jullie optimistisch over de toekomst? Zal het lukken om de doelstellingen te halen?
Durnez: “We zitten op een trein, maar het wordt een langeafstandsrit. Ik denk dat onze sector zeker bereid is om hieraan te werken, maar we mogen niet vergeten dat er nog veel andere uitdagingen zijn.”
Bohez: “Dat klopt. Onlangs organiseerde VIPA een reeks webinars rond zorg en klimaat, middenin de tweede coronagolf. Ondanks het feit dat veel voorzieningen momenteel in de frontlinie staan, kwamen er heel veel inschrijvingen. We merken dat verschillende voorzieningen ‘zorg dragen voor klimaat’ ook als een van hun doelstellingen beginnen te zien.”