“We nemen het verbouwen van voedsel weer in eigen hand”
In Kortenberg bewerken buurtbewoners en bezoekers van het Herstelhuis een stuk grond dat moet uitgroeien tot een samentuin en een voedselbos. Samen voedsel verbouwen, brengt mensen dichterbij elkaar en verkleint de ecologische voetafdruk.
Het weer zit niet mee op de tweede werkdag van samentuin en voedselbos Veehof in Kortenberg. Het regent pijpenstelen en er waait een koude wind. De meeste mensen zouden er niet over peinzen om in deze omstandigheden buiten in een tuin te gaan werken. Maar de buurtbewoners van de Abdij van Kortenberg laten zich niet ontmoedigen. Ze hebben dikke truien en warme jassen aangetrokken en dragen regenlaarzen. De afspraak was om te gaan werken, dus gaan ze werken.
Jan Vannoppen, medewerker van Velt, heeft een plattegrond van het terrein in zijn handen en legt uit wat er moet gebeuren. “Op de moestuinbedden aan de straatkant moet een dikke laag compost komen. De compost wordt afgedekt met stukken karton en daar bovenop komt een laag losse bladeren. De bladeren zijn bedoeld om het karton op zijn plaats te houden. Na de winter is het karton verteerd en de grond bewerkbaar.”
Velt staat voor vereniging van ecologisch leven, koken en tuinieren. De beweging streeft naar een duurzame samenleving die verstandig omspringt met energie en grondstoffen. Velt doet dit door plekken te creëren waar mensen samen ecologisch kunnen tuinieren of een voedselbos kunnen beginnen. Jan Vannoppen en zijn collega’s begeleiden en ondersteunen de projecten.
Helende werking
Patrick komt uit de naburige gemeente Erps-Kwerps en heeft al heel wat ervaring met zelf voedsel verbouwen. Hij pakt een kruiwagen en begint die vol compost te scheppen. “Ik vind het belangrijk om het verbouwen van voedsel weer in eigen handen te nemen. Het maakt ons minder afhankelijk van grote multinationals en het verkleint onze ecologische voetafdruk.”
Sarah die vlak naast het domein van de Abdij van Kortenberg woont, is het daarmee eens. Ze is een van de initiatiefnemers van samentuin en voedselbos Veehof. “Ik wandel vaak over dit prachtige domein. ‘Waarom starten we hier geen samentuin?’, vroeg ik me onlangs af. Toen ik Velt leerde kennen, kwam het plan in een stroomversnelling en zijn we een eerste keer samengekomen met een aantal buurtbewoners.”
Sarah en de andere buurtbewoners vonden het belangrijk dat het Herstelhuis dat zich op het terrein van de abdij bevindt bij het project werd betrokken. Het Herstelhuis is een afdeling van het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven en richt zich op mensen die ooit in hun leven te maken hadden met psychische problemen.
“We voorzien enkel ambulante zorg”, legt ergotherapeut Heleen Grauwels van het Herstelhuis uit. “Het Herstelhuis biedt elke weekdag één of meerdere activiteiten aan. De samentuin is er één van. Ook huishoudelijke, creatieve, socio-culturele, sportieve activiteiten komen in het programma aan bod.”
Samen aan een project werken, is heel belangrijk voor mensen met een psychische kwetsbaarheid, weet Grauwels. “Ze worden ergens verwacht, zijn nodig en krijgen een verantwoordelijkheid. Dat maakt dat ze terug verbinding leggen met zichzelf en met anderen. Het project biedt de bezoekers van het Herstelhuis de kans om te ontdekken waar ze goed in zijn. De ene kan goed een grond omspitten. De andere kan heerlijk soep maken. Realiseren dat je kwaliteiten hebt die anderen waarderen, werkt helend.”
Rijke oogst
Ondanks het enthousiasme van de deelnemers blijft het onophoudelijk regenen. Inmiddels zijn alle bloem- en moestuinbedden bedekt met compost, karton en bladeren. In het voorjaar wordt er gezaaid, zodat er in de zomer sla, tomaten, kolen en pompoenen kunnen worden geoogst. Naast de moestuin worden er lage fruitstruiken geplant zoals rode bessenstruiken, framboosstruiken en kleine appelbomen.
“Onder de fruitstruiken kan je rabarber of bosaardbei telen”, zegt Vannoppen. “Het is de bedoeling om tot een goede mix van lage en wat hogere vegetatie te komen. Door verschillende vegetaties bij elkaar te planten, heb je een rijkere oogst en minder last van ziektes en plagen.”
De samentuin en het voedselbos liggen op het terrein van Hazelheartwood. Het consultancykantoor faciliteert het project en biedt ook financiële ondersteuning. “We willen als commerciële onderneming iets teruggeven aan de maatschappij”, zegt Tahnee Naesen van Hazelheartwood.
“Het ondersteunen van kwetsbare mensen is daarbij een belangrijke pijler. Bij het uitdenken van de plannen hebben we bewust rekening gehouden met de mensen van het Herstelhuis. Op één van de moestuinbedden komt een verhoogde bak, zodat wie last heeft van zijn rug ook de mogelijkheid heeft om te tuinieren. Er komen ook twee grote tafels, want het is niet de bedoeling om alleen maar te werken. Ontmoeting is minstens even belangrijk.”
Aan de andere kant van het terrein zet vrijwilliger Koen van Velt cirkels uit met een diameter van drie tot vier meter. In elke cirkel plant hij een stokje met een naamstrookje. Hier komen verschillende grotere struiken en bomen, zoals de hazelaar, de mispel en de kweepeer.
“Het bijzondere aan deze plek is dat er eigenlijk al een voedselbos is”, zegt Koen. “Kijk, hier heb je een vlierstruik en een rode bessenstruik. Er is volop eten, maar we zijn verleerd om het te zien en ervan te proeven. Voedselbossen worden steeds belangrijker nu de aarde opwarmt. Het is een natuurlijke airco.”
Het is tijd voor pauze. De medewerkers van Hazelheartwood hebben koffie en thee gezet. De vrijwilligers schuilen onder een afdakje en verwarmen zich aan de drankjes. Volgende week is er een nieuwe werkdag gepland. “Laten we hopen dat het niet opnieuw regent”, zegt Sarah. “Maar we klagen niet. In de zomer is het misschien weer te warm.”
>> Hoe kan sociaal werk een rol spelen in rechtvaardige duurzaamheid? In het kader van #sterksociaalwerk brengen Weliswaar, Sociaal.Net en SAM, steunpunt Mens en Samenleving inspirerende praktijken in beeld.