gezondheid

'Wie Te Gek!? kent, stigmatiseert minder en zoekt sneller hulp'

Psychische problemen steeds minder taboe
27.08.2020
Foto's
Bob Van Mol

Te Gek!? ijvert al meer dan 15 jaar voor meer openheid over psychische problemen. Door muziek, lezingen en communicatie rond jaarthema’s slagen ze er steeds beter in om het taboe rond geestelijke gezondheid te verkleinen. Marc Hellinckx is al sinds het begin bezieler van het project en ziet dat de inspanningen vruchten beginnen afwerpen.

“Door in psychiatrisch ziekenhuis Sint-Annendael in Diest te werken, merkte ik dat veel mensen in opname leden onder het stigma en taboe die aan geestelijke gezondheid kleven”, vertelt Marc. “Vaak hebben ze het gevoel enkel nog maar psychiatrische patiënt te zijn, en dat er ook op die manier naar hen gekeken wordt. Sommigen lijken te denken dat ze buiten hun ziekte geen mogelijkheden hebben. Daardoor geloven mensen niet langer in zichzelf en in hun kunnen. Mensen die kanker hebben overleefd, kunnen er vrij makkelijk over vertellen. Maar als je in een psychiatrisch ziekenhuis wordt opgenomen omwille van welke problematiek dan ook, bleek daarover praten bij de meesten heel moeilijk. Patiënten zijn bang mensen uit hun omgeving te verliezen. Sommigen kregen effectief geen bezoek tijdens hun opname.” 

‘Geen patiënten?’

Kort voor 2000 begon Sint-Annendael met het ziekenhuis open te stellen voor mensen uit de buurt. “Vijf jaar lang organiseerden we drie concerten per jaar, met bekende Vlaamse artiesten”, vertelt Marc. “Jan De Wilde, Kris De Bruyne, Willem Vermandere… Mensen kwamen naar het concert voor de artiesten en kwamen op die manier vaak voor de eerste keer in het ziekenhuis. Zo creëerden we een groot bereik. Dat gaf ons de gelegenheid om aan de beeldvorming van de psychiatrie te werken. Bezoekers waren vaak verrast: ‘Wat een mooi en open gebouw. En ik zie geen patiënten?’ ‘Jawel, natuurlijk lopen die hier ook rond, maar je ziet het natuurlijk niet aan hun gezicht.’ Ik betrok de patiënten altijd bij de voorbereidingen van de concerten. En dan zag je mensen die niet altijd evenveel interesse hadden in klassieke therapie plots opleven als ze mee flyers mochten uitdelen of mochten koken en opdienen voor Raymond van het Groenewoud.”

Tournees en bv’s

In 2004 kwam er de eerste cd van Te Gek!? die in de Ancienne Belgique in Brussel werd voorgesteld. Kristien Hemmerechts werd meter van het project. Wat later voegden Guy Swinnen en Selah Sue zich bij haar. Bij de krant De Standaard waren ze onder de indruk van het project en het lijstje artiesten dat meewerkte, en Te Gek!? kreeg een aparte bijlage bij de krant. Er kwamen tournees langs culturele centra en psychiatrische ziekenhuizen, en literaire lezingen afgewisseld met muziek en getuigenissen. Zoals het hoopvolle verhaal van Annelies Brosens van Laïs over haar depressie, jaarthema’s als internering en jongdementie, of Eline De Munck die over preventie van zelfdoding sprak, waarbij ook brieven van nabestaanden voorgelezen werden. Daarvoor kreeg Te Gek!? de publieksprijs van Werkgroep Verder, die nabestaanden na zelfdoding helpen.

Muziek verbindt

“Muziek is een goed hulpmiddel om mensen samen te brengen”, weet Marc. “Muziek werkt verbindend, en helpt taboes te doorbreken. De muziek die voor Te Gek!? werd geschreven, werd ook op Radio 1 gespeeld. Zo bereikte de boodschap een breed publiek. Radio is een belangrijk medium geweest om onze boodschap te helpen verspreiden. Van de eerste cd stonden er zeven nummers in de playlist van Radio 1. Het effect daarvan is niet te onderschatten.”

Minder stigma

Naar aanleiding van het 15-jarig bestaan van Te Gek!? in 2019 deed KU Leuven een onderzoek naar het stigma op psychische problemen in Vlaanderen en naar de bekendheid van Te Gek!?. “In 2014 kende ongeveer een op zes Vlamingen Te Gek!? en wist waar Te Gek!? voor staat”, legt Marc uit. “In 2019 is dat cijfer gestegen naar 35%, dus meer dan een op drie. Uit het onderzoek blijkt ook dat wie ons kent minder stigmatiseert én sneller de stap zet naar hulp. We proberen die trend verder te zetten. We streven nu naar 50%, dan beginnen we toch al iets te betekenen in de samenleving.” 

>> Sinds januari 2019 werkt Te Gek!? binnen het Steunpunt Geestelijke Gezondheid.

>> Vanaf oktober start de Te Gek!? Roes(t) campagne die alcohol-, drug- en gokproblemen bespreekbaar zal maken. Door het taboe hierop duurt het gemiddeld 18 jaar voor mensen hulp zoeken voor deze problemen. Te Gek!? wil, samen met VAD, Museum Dr.Guislain en unik-id, inzicht geven in de complexiteit van deze problemen en zo het stigma verkleinen.