kinderen & jongeren

‘Deze crisis bewijst dat de preventie van kindermisbruik absoluut noodzakelijk blijft’

Hulplijn Stop it Now! bestaat vier jaar
19.05.2021
Foto's
Geert Van de Velde

Het aantal oproepen naar Stop it Now!, de anonieme hulplijn voor de preventie van seksueel kindermisbruik, steeg in coronajaar 2020 met bijna 65 procent. Wie de lijn contacteerde met zorgen over eigen gevoelens of gedrag ten aanzien van minderjarigen, stelde vooral hulpvragen over online kijkgedrag. De lijn richt zich daarom met een nieuwe campagne naar downloaders van seksuele misbruikbeelden. Door gedragsverandering na te streven bij die doelgroep, gaat Stop it Now! nog een stap verder in de preventie van kindermisbruik. 

De hulplijn Stop it Now!, die ondersteuning biedt aan mensen die zich zorgen maken over hun eigen seksuele gevoelens of gedrag naar minderjarigen en hun naasten, bestaat vier jaar. Afgelopen jaar werd de lijn door meer dan 461 mensen gecontacteerd, tegenover 281 het jaar voordien, een stijging van liefst 64 procent. Volgens Minne De Boeck, criminologe bij het Universitair Forensisch Centrum en projectverantwoordelijke van Stop it Now!, heeft die opmerkelijke stijging vooral te maken met de lockdowns van vorig jaar. “Eerst vielen de hulpvragen stil, maar na een paar weken kregen we opeens drie keer meer oproepen dan normaal. Bij de start van de tweede lockdown herhaalde dat patroon zich”, vertelt ze. 

Advertenties op legale pornosites

“Hoewel Stop it Now! het vaakst gecontacteerd wordt door mensen die zich zorgen maken over hun eigen gevoelens of gedrag, zagen we afgelopen jaar ook meer oproepen van bezorgde familieleden en naasten”, gaat Minne De Boeck verder. “Zij maakten zich ook zorgen over het online gedrag van jongeren. Want iederéén bracht door de coronamaatregelen meer tijd online door, ook minderjarigen, wat hen extra kwetsbaar maakt. Je zou dus kunnen zeggen dat er ook meer ‘potentiële slachtoffers’ waren. Binnen de groep die zich zorgen maakte over zichzelf, gingen hulpvragen vaker over het online kijkgedrag of het downloaden van seksuele misbruikbeelden. Mensen brachten veel meer tijd door achter de computer, en er was meer tijd, meer sociale eenzaamheid en minder controle.”

“Hulpvragen rond online kijkgedrag stegen doordat mensen meer tijd doorbrachten achter de computer, en er meer tijd en sociale eenzaamheid was en minder controle” 

“Mensen die Stop it Now! contacteren omdat ze zich zorgen maken over hun eigen kijkgedrag, hebben vaak een ‘urgente’ hulpvraag en willen stoppen; ze nemen contact op met een reden. Soms willen ze uit zichzelf stoppen omdat ze hun eigen gedrag verwerpelijk vinden. Soms bellen mensen ook in paniek na een huiszoeking, of omdat de partner bijvoorbeeld iets gevonden heeft. Zolang mensen hun gedrag willen veranderen, om wat voor reden dan ook, kunnen wij daarmee aan de slag”, zegt De Boeck. 

Volgens Minne De Boeck is het een misvatting dat downloaders van seksuele misbruikbeelden per definitie pedofiel zijn, en dus een seksuele voorkeur voor kinderen hebben. “Heel wat contactnemers van onze hulplijn komen eerder uit bij misbruikbeelden doordat ze geleidelijk aan verglijden in wat strafbaar is. Seksuele beelden van minderjarigen vind je niet alleen in de diepste krochten van het dark web, die circuleren helaas ook op het world wide web, zeker nu er meer zelf gegenereerd materiaal circuleert van jongeren op social media. Mensen met een pornoverslaving kunnen ook steeds meer prikkels nodig hebben om aan hun behoefte te voldoen en kunnen zo belanden bij jong materiaal. Stop it Now! wil mensen die de grens (dreigen te) overschrijden bereiken door te adverteren op zoekmachines en legale pornosites. Wie daar zoektermen als ‘young teens of ‘barely legal’ ingeeft – die op zich niet altijd strafbaar zijn en overigens erg hoog scoren op pornosites, maar die wel kunnen wijzen op seksuele interesse in minderjarigen – zal een waarschuwing en advertenties krijgen van Stop it Now!, om de weg naar hulp te kunnen vinden.”

Een stap verder in de preventie van misbruik

Dat de hulplijn zich met een campagne specifiek richt op een doelgroep die al strafbaar gedraag stelde, is nieuw. “Omdat Stop it Now! relatief jong is, maakten we de lijn in het verleden vooral bekend bij het brede publiek, bij mensen die zich zorgen maakten over hun seksuele gevoelens en bij professionals zoals huisartsen, psychologen of seksuologen, die naar onze hulp kunnen doorverwijzen. Doordat Stop it Now! nu vooral downloaders wil bereiken, gaat de lijn nog een stap verder in de preventie van kindermisbruik”, zegt Minne De Boeck. “Want zolang er vraag is, zal er aanbod zijn. Die boodschap willen we doen doordringen bij de juiste doelgroep, naast de boodschap dat gedrag kan veranderen en dat daar laagdrempelige en anonieme hulp voor wordt geboden.” 

“Zolang er vraag is, zal er aanbod zijn. Die boodschap willen we doen doordringen bij downloaders”

Daarnaast richt de campagne zich via sociale media ook naar het brede publiek en naar professionals en intermediairen. “Want die groep contacteert de hulplijn nog vrij weinig. Slechts een vijfde van de contactnames kwam afgelopen jaar van professionele hulpverleners. Het is echter niet onwaarschijnlijk dat ook professionals weleens te maken krijgen met de problematiek”, zegt De Boeck.

Hulplijn, geen meldlijn

Of de hulplijn ooit al eens het parket inlichtte? Minne De Boeck bevestigt. “Al is dat écht uitzonderlijk en gebeurt dat enkel wanneer we de veiligheid van kinderen niet meer kunnen garanderen. De medewerkers van Stop it Now! zijn gebonden aan het beroepsgeheim. Dat betekent dat we het parket enkel verwittigen als het gaat over een potentiële risicosituatie van een mogelijk slachtoffer in de toekomst. Downloaders van seksuele misbruikbeelden melden we dus niet, dat mogen we zelfs niet. Daar kan je je misschien vragen bij stellen, maar het is veel beter om die groep, die vaak onder de radar blijft van politie en justitie, een vrijwillig kader van hulp aan te bieden waar ruimte is voor vertrouwelijkheid, zodat je echt kan inzetten op gedragsverandering. Met bestraffing alleen voorkom je geen misbruik. Daarom is Stop it Now! een hulplijn, geen meldlijn.”

“Met bestraffing alleen voorkom je geen misbruik. Daarom is Stop it Now! een hulplijn die inzet op gedragsverandering”

“Als de veiligheid van kinderen niet gegarandeerd kan worden, wordt eerst afgestemd met het VK, het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling, dat gemandateerd is en heel wat ervaring heeft met het inschatten van potentiële risico’s en hulpverlening buiten een justitieel kader. Voor een melding geldt een heel strikt protocol. Maar nogmaals, dat is de uitzondering”, benadrukt De Boeck. 

Dat de nood aan preventie hoog is, bewijzen de sterk gestegen cijfers van seksueel kindermisbruik bij politie en justitie, en bij organisaties als Stop it Now! en Child Focus, die de alarmbel luidden. “Cijfers en meldingen over seksueel geweld gingen de hoogte in, en ook online kindermisbruik nam enorme proporties aan”, zegt De Boeck. “Als de crisis iets heeft aangetoond, is het wel dat preventie een absolute noodzaak blijft.” 

>> Stop it Now! is bereikbaar via 0800 200 50, vragen@stopitnow.be of via de chatfunctie. De hulplijn is vertrouwelijk, anoniem en gratis. 
>> Stop it Now! Vlaanderen is een initiatief van het Universitair Forensisch Centrum en I.T.E.R., ambulant behandelcentrum voor de preventie, begeleiding en behandeling van seksueel grensoverschrijdend gedrag.