Gelukkig is er nog de zorgsector
De mening van essayist en uitgever Harold Polis. Je kunt ermee akkoord gaan. Of niet.
De jonge Belgische techondernemer Sébastien Delataille probeert met zijn bedrijf Real Impact Analytics schijnbaar onbelangrijke data te begrijpen. Astronomische hoeveelheden data. Hij doet dat vooral in Afrika, waar de regulering van big data soepeler is dan in Europa. Delataille gelooft dat zijn technologie de wereld kan verbeteren. Aan de hand van patronen in gsm-gebruik kan hij bijvoorbeeld een dreigende hongersnood voorspellen. Die methode heeft in elk geval het voordeel dat je veel minder werkuren moet betalen van mensen die ter plekke de toestand opmeten. Het is een vriendelijke vorm van technologische innovatie.
“Waar zijn mensenhanden nodig en waar niet?"
De ingrijpende varianten zijn meestal ontiegelijk bruut. Denk aan de spectaculaire manier waarop taxichauffeurs uit de markt worden geduwd door de Uber-app. De sluipende vernietiging van modale, aan de industrie gelinkte jobs heeft verstrekkender gevolgen. Hoeveel mensen hebben straks nog een betaalde job zoals we die vandaag kennen? Een arbeidscontract, vaste voorwaarden en een goeie sociale bescherming zijn in een wereld van interims en freelance-opdrachten niet vanzelfsprekend. Niet iedereen hoeft uiteraard ingenieur, advocaat of Sébastien Delataille te worden. En bovendien zal de voortschrijdende digitalisering ook heel wat advocaten- en ingenieurstaken overbodig maken. De maatschappelijke appreciatie voor de prestaties van zorgwerkers blijft dan misschien laag. En vele zorgberoepen lijken ondergewaardeerd. Maar wacht even tot je naar de cijfers kijkt. In het academiejaar 2015-2016 zaten er voor het eerst meer dan 18.000 verpleegstudenten op de Vlaamse schoolbanken. Dat is zo goed als een verdubbeling in tien jaar tijd.
Tegelijk veroudert de samenleving zienderogen. Dat geldt ook voor de zorgsector zelf. Het Vlaams Welzijnsverbond berekende dat tegen 2020 ruim 20% van de zorgmedewerkers 55 jaar of ouder zal zijn. Zelfs de verpleegstudenten worden ouder. Een kwart van de eerstejaars is volwassen, wat op heel wat zij-instromers wijst. De opleidingen hebben zich de afgelopen jaren goed voorbereid op de war on talent die onherroepelijk zal oplaaien naarmate de vergrijzing meer vacatures met zich meebrengt. Onvermijdelijk zijn er discussies tussen gespecialiseerde en meer uitvoerende zorgberoepen, maar algemeen bekeken kun je het hoge aantal verpleegstudenten alleen maar een goeie zaak noemen. Je kunt niet alles oplossen door een app te bouwen. Kwetsbare mensen kun je helpen door domotica te gebruiken, maar vooral door professionele hulp een menselijk gelaat te geven. De vriendelijke robot uit de Disneyfilm Big Hero 6 is echter geen verre toekomstmuziek. De automatisering zal ook in de zorgsector toenemen, zeker bij ondersteunende diensten. En net als in andere sectoren zal er een discussie ontstaan over de kerntaken: waar zijn mensenhanden nodig en waar niet? De 18.000 verpleegstudenten van het academiejaar 2015-2016 vormen de eerste generatie zorgwerkers die volop met automatisering in aanraking zullen komen. Saai wordt hun toekomst in de zorgsector allerminst.