gezondheid
De opmars van straffe pijnstillers
Bijsluiter
27.03.2018
Ik neem ’s avonds een sterke pijnstiller voor mijn rugpijn”, vertelt mijn schoonzus, “en dat werkt heel goed.” Welke pillen dat zijn, wil ik graag weten. De naam weet ze niet precies, maar het blijken pillen te zijn die haar helemaal ontspannen en in een roes brengen. Ze glimlacht terwijl ze het vertelt. Bij mij gaat een alarmbel rinkelen. Ik weet meteen wat haar arts voorschrijft: een opioïde pijnstiller, eentje van het soort waar Prince en Michael Jackson zich aan te buiten gingen en het leven door lieten. In de Verenigde Staten is verslaving aan die morfine-analogen een enorm probleem: misbruik ervan komt op de tweede plaats na marihuana. Om nog te zwijgen van de vele doden door een overdosis opioïde pijnstillers. In 15 jaar tijd stierven een half miljoen Amerikanen door misbruik van dergelijke straffe pijnstillers. Trump sprak het voorbije najaar van een nationale ramp.
België is Amerika niet en bij ons loopt het zo’n vaart niet, maar toch meldden Europese instanties dat synthetische morfine-analogen steeds meer zorgen baren. In België verdubbelde het aantal voorgeschreven dosissen in tien jaar tijd, zo blijkt uit cijfers van het Riziv. Tot de jaren ‘80 werden morfine-achtige pijnstillers enkel voorgeschreven aan mensen met terminale kankerpijn. Uit vrees voor verslaving wachtten artsen soms zelfs te lang om patiënten van hun pijn te verlossen.
Om onnodig lijden te voorkomen, werden de verslavende effecten van morfine-achtige pijnstillers uitvoerig onderzocht. Het verslavingsrisico bleek minimaal (minder dan 1% van de gebruikers) en die boodschap werd uitvoerig verspreid naar artsen en media. De slinger sloeg door naar de andere kant: artsen gingen gul voorschrijven. Niet alleen aan terminale kankerpatiënten, maar voortaan ook aan patiënten met zenuwpijn (neuropathie), postoperatieve pijn, chronische lage rugpijn en andere hardnekkige vormen van pijn. Langdurig gebruik van opioïde pijnstillers leidt helaas tot tolerantie: je hebt een steeds hogere dosis nodig voor hetzelfde pijnstillend effect. Gevoelige personen ervaren daarnaast ook een aangename roes, wat op zich een reden kan zijn om de pijnstiller te blijven gebruiken. Te hoge doses onderdrukken de ademhaling en bij overdosis kan ze gewoon stilvallen.
Nauwkeurige, onafhankelijke studies stellen vandaag dat ongeveer 8% van de chronische gebruikers verslaafd wordt. Vlaamse drughulpverleners zien ze steeds vaker opduiken: mensen die niet meer zonder hun opioïde pijnstillers kunnen. Toch heeft het geen enkele zin om die straffe pijnstillers langer dan drie maanden te gebruiken. Na die tijdsspanne is je lichaam er helemaal aan gewend en is het pijnstillend effect bij een normale dosis minimaal geworden.