welzijn & zorg

Dankjewel voor het vertrouwen

Column: 'Of niet soms?'

Paswoordangst zou zo maar eens het woord van 2018 kunnen worden. Iedereen vergeet ze namelijk, die paswoorden. Akkoord, handige mensen slagen erin ze te bewaren in the cloud. Of ze schrijven ze op een papiertje dat ze verbergen, zoals een slimme grootmoeder vroeger deed met haar oude sok vol geld. (Waar zat die nu weer?) Gewone stervelingen echter vergeten hun codes dat het een aard heeft. Slachtoffers van een wantrouwen dat ze over zichzelf afroepen. Maar dit is mijn bankkaart! Mijn geld! Bewijs het dan, oplichter.

Op dezelfde manier nemen we onszelf als samenleving in een houdgreep. Elke beweging wordt gemonitord. Camera’s, sensoren, cookies, satellieten: je denkt dat je gewoon even boodschappen haalt, maar eigenlijk speel je de hoofdrol in een spionagefilm. Mag ik uw klantenkaart even? Dan kunnen we beter uw ademhaling en aankoopgedrag controleren. Wie gillend wegloopt, moet opletten dat hij niet geflitst wordt.
De verhoudingen in onze wereld veranderen voortdurend en dus ook de afspraken die we met zijn allen maken. Bovendien kunnen we veel meer meten dan vroeger. Die onmetelijke hoeveelheid gegevens oefent een onweerstaanbare aantrekkingskracht op ons uit. Meer weten betekent volgens ons ook automatisch een betere controle, minder risico, meer veiligheid. We vergeten daarbij te vaak dat wij, mensen, tegenstrijdige wezens zullen blijven. De Amerikaanse neuroendocrinoloog Robert Sapolsky heeft net daarover een geweldig boek geschreven: Gedrag. De biologie van het beste en het slechtste in de mens. Onze instincten spelen ons parten, maar we kunnen er leren mee omgaan en ze gedeeltelijk overwinnen. Vertrouwen is in dat opzicht een van de allerbelangrijkste menselijke prestaties.
Vertrouwen is geen eenvoudige deugd, want je geeft en vraagt tegelijkertijd iets. Door je vertrouwen te geven, vraag je de ontvanger ervan om het niet te beschamen. Hoe meer mensen die deugd navolgen, hoe betrouwbaarder een samenleving wordt. Kan je die vorm van menselijkheid meten? Uit tal van internationale onderzoeken blijkt dat de zorgsector een uiterst betrouwbare omgeving is. Op kwetsbare momenten ben je overgeleverd aan elkaar en moet je ook op elkaar kunnen rekenen. Dat vertrouwen lijkt zelfs een strohalm in onzekere tijden. Uit een recente GALUP-peiling blijkt dat Amerikanen bijvoorbeeld het meeste vertrouwen hebben in verzorgenden, apothekers en dokters, veel meer dan in journalisten, politici of advocaten. De reden voor dat vertrouwen is niet ver te zoeken. Als sector moeten welzijn en gezondheid voldoen aan strenge ethische normen. Zorgen voor mensen is niet om het even wat. 
Een zorgzame samenleving is dus allesbehalve een achterhaald, wollig of saai concept. Integendeel, ons gezond verstand zet ons ertoe aan om op zoek te gaan naar omstandigheden waarin we kunnen rekenen op vertrouwen. Plekken waar we geen paswoordangst hoeven te voelen en waar we als mensen worden behandeld, zoals in de zorg. Het vertrouwen dat we daar vinden, is het belangrijkste meerjarenplan ooit.