Bio-ondernemer met een missie

Tien jaar was de zorgsector zijn biotoop. Tijdens die periode werkte hij meestal in de kinderpsychiatrie. “Dat werk gaf mijn loopbaan mee een richting.” In 1984 trok Stefaan Deraeve met echtgenote Katrien naar Rwanda. Het verplegerskoppel richtte er een gezondheidscentrum op. “Die ervaring kan ik vandaag als ondernemer goed gebruiken. Het belang van preventieve gezondheidszorg werd er me eens te meer duidelijk.” Maar dat was niet alles. Deraeve leerde er ook de gunstige effecten van plantaardige voeding kennen. Rwanda 35 jaar geleden, dat was geen grote luxe. Dat merkte je ook aan het menu: bonen vormden de basis van het dagelijkse dieet. Om daar wat variatie in te krijgen, experimenteerde Katrien Steeman, zijn vrouw, met groenten, granen en kruiden. Toen het koppel na twee jaar weer op Belgische bodem landde, vielen Katriens gerechten ook op het thuisfront in de smaak. Wat begon met een kookworkshop en kleine leveringen aan de plaatselijke natuurvoedingswinkels, groeide uit tot een echte onderneming. In 1992 zag La Vie est Belle het licht. Met een team van 18 medewerkers dat wekelijks 50.000 bioburgers maakt, is La Vie est Belle vandaag een forse kmo. Een winstgevend bedrijf, geworteld in de zorg.

"Je wordt niet van de ene op de andere dag een zorgzame onderneming. Je groeit op het ritme van je eigen mogelijkheden."

Het mooie leven

La Vie est Belle, het leven is mooi. Maar die schoonheid betekent meer dan cash. Stefaan Deraeve: “Ons bedrijfsmodel sluit niet aan bij het huidige kapitalisme, maar vertrekt vanuit een duurzamere visie. Die stelt dat mensen van nature zorgzaam zijn, voor hun omgeving en voor elkaar. Je kunt die zorgzame natuur niet uitschakelen tijdens de kantooruren. Dus ga ik er op de werkvloer mee aan de slag. Winst staat voor ons gelijk aan vooruitgang, maar niet enkel op financieel vlak. We willen ook almaar duurzamer worden, door zo biologisch mogelijk te produceren en door een zorgzame omgang met onze medewerkers.”

Zorgzame cirkel

Zorgzaam ondernemerschap is voor Stefaan Deraeve een proces. “Het begint met echt te luisteren naar mensen. In het begin vinden ze het een beetje vreemd dat je elke morgen vraagt hoe het gaat en dat je geen standaard antwoord van hen verwacht. Het duurt even, maar dan merk je dat hun houding verandert en dat mensen ook onderling polsen hoe het gaat.” De ondernemende verpleger – of de verplegende ondernemer – heeft lak aan organisaties in de vorm van hiërarchische piramides. Zelf denkt hij in zorgzame cirkels. Hij zet er spontaan één op papier. “Een onderneming bestaat uit een of meerdere cellen, teams van mensen die mekaar ondersteunen en versterken. Een tekort van de ene wordt door anderen opgevangen en omgekeerd. Die wisselwerking bepaalt het duurzame karakter en de draagkracht van je onderneming. Zorgzaam ondernemerschap kun je als ondernemer niet alleen realiseren. Je moet je medewerkers betrekken door hen verantwoordelijkheid en inspraak te geven.”

"Beenefiet"

Bij La Vie est Belle zijn momenteel drie mensen aan het werk die extra aandacht nodig hebben om in een reguliere bedrijfscontext te functioneren: twee medewerkers met autismespectrum en iemand met een lagere weerbaarheid. Zij worden door de rest van het bedrijf mee opgevangen en begeleid. Binnenkort organiseren de medewerkers van La Vie est Belle ook een beenefiet voor een collega. Die heeft een kunstbeen nodig en kan de ingreep niet volledig zelf bekostigen. Een mooi initiatief, maar hoever kun je als zorgende ondernemer gaan? “Nooit te ver”, stelt een overtuigde Stefaan Deraeve. “Voor mij zijn zorg en ondernemerschap onlosmakelijk verbonden met elkaar. Ik beschouw werken als een totaalbeleving die niet enkel draait om presteren, maar ook om zorg ontvangen en geven. ‘Zorgen voor’ is immers nooit eenrichtingsverkeer. Net de medewerker met de lage weerbaarheid staat altijd en overal voor iedereen klaar. Hij is, net door zijn pure zorgzaamheid, heel inspirerend voor anderen. En intussen is hij een van de mensen met de langste staat van dienst.”

Kaizen

Het klink eenvoudig, zoals hij het vertelt. Maar, zo geeft Stefaan Deraeve toe, sociaal en zorgend ondernemen is niet altijd evident. “Ik heb al een paar keer overwogen om te stoppen. Tijdens een van die momenten las ik over de Japanse Kaizen-filosofie. Dit gaf me een belangrijk inzicht: ondernemerschap als een continue verbetering. Je wordt niet van de ene op de andere dag een zorgzame onderneming. Je groeit op het ritme van je eigen mogelijkheden.” De ondernemer-verpleger droomt nog van een bedrijfspand met meer lichtinval. “Natuurlijk licht maakt dat je je werk op een heel andere – aangenamere – manier ervaart. Dat wordt een van de volgende stappen in het proces om de zorg die hij intern voelt naar eigen zeggen ‘te veruitwendigen’.”

Niet zoals Steve Jobs

Wat hem destijds aantrok in de zorg was het element waar geen economisch cijfer tegenover stond, maar dat ieder mens wel in zich heeft. Het feit dat je om een ander geeft. Die zorgzaamheid wil Stefaan Deraeve koesteren, ook binnen de muren van zijn bedrijf. “Je manier van ondernemen weerspiegelt je visie op het leven.” In die zin kan iemand als Steve Jobs hem bijvoorbeeld maar deels inspireren. “Jobs was uiterst passioneel met zijn werk bezig. Maar hij was ook een ondernemer zonder geduld, die zijn medewerkers en omgeving aan een rotvaart ontmantelde. Voor mij is ondernemerschap een weg naar een duurzaam leven, dat je stapsgewijs realiseert.”

Van prestatie naar beleving

Heb je een probleem, leg het aan de anderen voor. Het was tijdens een concert in Brugge dat een Afrikaanse muzikant deze gevleugelde woorden uitsprak, en dat ze op de schouders van Stefaan Deraeve landden. Die zin zegt perfect waar het voor hem om draait. “Ik ben geboren in 1958. De biobeweging van de jaren ’70 inspireert me nog elke dag. Zij ondernamen 200% vanuit hun hart. Ik probeer hun idealen te vertalen naar een solvabel bedrijfsmodel. Met een opwaardering van arbeid: van ‘prestatie’ naar ‘beleving’. Met aandacht voor de mens als een werkend, maar ook als een sociaal en zorgzaam wezen. Na al die jaren in het vak geloof ik pertinent in de combinatie van zorg en ondernemerschap. Ze staan voor mij niet naast elkaar, maar ze vullen mekaar perfect aan.”