‘Het gevoel ergens bij te horen is de beste beloning’
Heel wat mensen willen een job op de arbeidsmarkt, maar slagen daar omwille van medische, mentale, psychische, psychiatrische of sociale redenen niet in. Arbeidsmatige activiteiten (AMA) – onbezoldigde taken op een werkpost met begeleiding, die gesubsidieerd worden door het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (WVG) – helpen hen aan een zinvolle dagbesteding, bieden hen de kans zich te ontplooien op een werkplek, en kunnen een opstap zijn naar betaald werk. Dat blijkt uit recent onderzoek van het Steunpunt WVG uitgevoerd door het Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving – HIVA, KU Leuven.
Sommige mensen hebben een werk- of zorgproblematiek die zo groot is dat ze op korte of middellange termijn niet betaald aan de slag kunnen. Door middel van AMA steken ze op vrijwillige basis een handje toe in bijvoorbeeld supermarkten, scholen, bibliotheken, zorgboerderijen of welzijns- en zorgvoorzieningen. Onder begeleiding helpen ze in de profit-, non-profit of publieke sector met administratie, toezicht, huishoudelijke klussen of andere taken die aansluiten bij hun interesses en mogelijkheden.
Een schakel van een groter geheel
Uit het onderzoek blijkt dat AMA-medewerkers hun activiteiten positief ervaren. Ze bieden hen naast een zinvolle dagbesteding ook structuur en sociale contacten, en de mogelijkheid om hun talenten te ontdekken en nieuwe vaardigheden op te doen. Voor een aantal mensen vormen ze ook een springplank naar een betaalde job, al geldt dat niet voor de meerderheid van AMA-medewerkers en is activatie richting arbeidsmarkt geen verplichting. Stress, prestatiedruk en de gestelde arbeidseisen zijn factoren die het voor meerdere AMA-medewerkers met een (psychische) kwetsbaarheid moeilijk maken om door te stromen naar betaalde arbeid. Jongere AMA-medewerkers hebben vaker wel meer ambities om toe te werken naar de arbeidsmarkt.
“Doordat AMA-medewerkers meedraaien op de werkvloer en een schakel vormen van een groter geheel, leiden deze activiteiten tot meer inclusie”Daarnaast dragen AMA volgens het onderzoek bij tot destigmatisering van bepaalde doelgroepen, zoals personen met een psychische kwetsbaarheid. En doordat AMA-medewerkers meedraaien op een werkvloer en een schakel vormen van een groter geheel, leiden deze activiteiten tot meer inclusie.
Wat AMA-medewerkers drijft om onbezoldigd werk te verrichten? Vooral het gevoel ergens bij te horen, blijkt uit het onderzoek. “Een hartelijke begroeting, een oprechte dankjewel, een blijk van appreciatie voor het werk dat we doen én de persoon die we zijn”, klinkt het. “Het gevoel erbij te horen is de beste beloning.”
AMA-medewerkers vragen dan ook geen financiële compensatie; wel zekerheid omtrent hun uitkering. De meesten ontvangen een leefloon van het OCMW en ongeveer één vijfde krijgt een arbeids-ongeschiktheidsuitkering. Het aantal uren dat ze aan AMA besteden verschilt: sommige medewerkers werken enkele uren per week, anderen voltijds. Sommigen krijgen een onkostenvergoeding voor hun activiteiten. In tegenstelling tot vrijwilligerswerk, dat beperkt is tot de social profit, is AMA ook mogelijk in de profitsector.
Waarom AMA-begeleider worden?
Voor een aantal organisaties, zoals maatwerkbedrijven of initiatieven van beschut wonen, vormt AMA een logische aanvulling op hun werking. Nog voor AMA bestond, zetten zulke organisaties al in op werk en een zinvolle dagbesteding om kwetsbare doelgroepen kansen te bieden, of op het bieden van (werk)ervaringen die kunnen bijdragen tot een eventuele activering.
“In tegenstelling tot vrijwilligerswerk is AMA ook mogelijk in de profitsector”Ook subsidies die verbonden zijn aan AMA vormen een stimulans voor AMA-begeleiders. Daarnaast bieden AMA-medewerkers een meerwaarde voor werkplaatsen en zijn ze cruciale schakels in een groter geheel die nuttig werk verrichten, ook al ligt bij hen de nadruk niet op presteren. “Het zijn extra handen die het werk lichter kunnen maken”, klinkt het in het onderzoek.
AMA na 65 jaar
Verder toont het onderzoek aan dat er een groot draagvlak is om AMA ook na 65 jaar mogelijk te maken. Veel AMA-medewerkers hebben een beperkt netwerk, en het wegvallen van de opgebouwde contacten als iemand 65 wordt houdt risico’s in. Bovendien bieden AMA zoals gezegd de latente voordelen van arbeid en zorgen deze activiteiten ervoor dat mensen zichzelf nuttig blijven voelen. Oudere AMA-medewerkers beschikken bovendien over ervaring die ze kunnen doorgeven aan jongere AMA-collega’s.
Daarnaast wordt in het onderzoek ook gepleit om AMA uit te breiden naar organisaties die zich specifiek richten tot personen met een verslavingsproblematiek. Omwille van het succes van AMA wordt er in het onderzoek ook opgeroepen tot een uitbreiding van AMA-werkposten, en gesuggereerd om een platform te ontwikkelen waarop organisaties zich kenbaar kunnen maken als werkpost, AMA-medewerkers beter kunnen worden geïnformeerd, en te zorgen voor een grotere bekendheid van deze activiteiten.